De waterrotor (een Facebook poststuk)

Vanmorgen (Goede Vrijdag 14 april 2017) heb ik aandacht voor de geweldige “waterrotor” van Waterotor Energy Technologies inc. (met inderdaad een enkele “r”). Zie, in althans het Facebook poststuk,  het videootje in de verwijzing (ik heb deze link van Anet Steenkamp-Witteveen – bedankt!). De “nieuwe” waterrotor onderstreept maar weer eens, volgens mijn mening, dat het bij de grote uitdaging om oplossingen te vinden voor het allesoverheersende probleem van de energie-opwekking en benutting niet schort aan technische oplossingen. De opwekking van elektriciteit met getijdemolens is allang geen nieuw concept meer (zie eindnoot). Dat geldt ook voor de benutting van de bewegings-energie in de golfslag boven de waterlijn en de stroming onder de waterlijn. Bij dit verhaal zouden we net zo goed ook nog het voorbeeld kunnen betrekken van de opwekking van elektriciteit met het drukverschil tussen zoet en zout water (osmose). Hoe dan ook, de ideeënbus zit vol genoeg. Het gaat, zoals altijd, veeleer om de organisatie en de financiering van dergelijke oplossingen en daarmee, uiteindelijk, om de stimulering van maatschappelijk draagvlak. Voor de neoliberalen onder ons is daartoe geen bijzondere inspanning van de overheid nodig: zodra een in dit verband constructief idee economisch rendabel wordt, zal de markt er vanzelf voor zorgen dat het ook werkelijkheid wordt. Problematisch is echter dat er in de impliciet veronderstelde kosten-baten-analyse nooit voldoende, of in het geheel niet, rekening wordt gehouden met de maatschappelijke en de millieubelastingskosten. Zo blijven dit soort oplossingen altijd voorbij de horizon liggen, dus, om flauw te doen (en dat mag natuurlijk altijd op een persoonlijk Facebook poststukkie), voorbij de windturbineparken in de Noordzee. Bovendien veroorzaakt de voortdurende aftapping van de gasbel onder Groningen een soort Oost-Indische doofheid bij de neoliberale aanhangers van de VOC-mentaliteit. (En ja, laten we vooral niet denken dat de VOC zaken deed zonder “staatssteun” – maar dat is echt een ander verhaal.) De vraag of een oplossing haalbaar, betaalbaar en rendabel is, wordt dus in de eerste instantie al niet eerlijk beantwoord. Daar had Marianne Thieme volkomen gelijk in tijdens haar optredens in de verkiezingscampagne. Ik verwijs dan op feestjes altijd graag naar de uitwerking van deze gedachte door aanhangers van de New Institutionalist Economics (inz. Douglas North). Of, zoals Paul Ormerod het in 1994 wilde: “there is no intellectual reason why the national accounts currently constructed could not be amended to incorporate environmental costs and benefits” (The Death of Economics, London/Boston 1994, p. 30). Toch hebben we dit niet zien gebeuren op de vele Prinsjesdagen sindsdien. Maatschappelijk draagvlak zal daarom moeten worden bevorderd zonder (al te veel) hulp van de overheid. Het is voor dit onderwerp, net als voor zoveel andere problemen die ons aangaan, dus belangrijk om bij het publiek zoveel mogelijk de belangstelling aan te wakkeren, ouderwets genoeg opdat men de blik verruimt in plaats van verengt. Tegen de stroming in. De obstakels zijn niet (louter) technisch maar sociologisch (in bredere zin: vergeet overigens niet dat economie ook een sociale wetenschap is die zich echter met grafieken en statistieken heeft vermomd als exacte wetenschap). Ik zeg het maar weer: de bevordering van algemene kennis (inzonderlijk van het denken en handelen van groepen mensen) is altijd veel belangrijker dan de verdieping van de wiskundige vaardigheden. Kies exact? Exactly. “O my goodness! Is that the time?” Weer aan het werk!

Eindnoot. Getijdemolens die werden ingezet voor de aandrijving van assen met maalstenen zijn vrij algemeen geattesteerd voor verschillende streken in Europa vanaf kennelijk reeds de zevende eeuw. Voor zover het er nu uitziet dateert de oudste getijdemolen uit de eerste eeuw na Christus; die werkte met de getij in de monding van de River Fleet nabij het Romeinse Londinium (http://www.kentarchaeology.ac/authors/005.pdf). Ik heb overigens zelf een nog werkende getijdemolen gefilmd in Eling bij Southampton (en daarvan kan ik nog een montage misschien eens maken). Vanaf de latere middeleeuwen en de nieuwe tijd bestonden ze zeker ook in de Nederlanden, zoals in het Vlaamse Rupelmonde (nu nog museaal in bedrijf) en het Brabantse Bergen op Zoom (onttakeld). Relevant voor dit verhaal van de benutting de van energie van waterstromen zijn natuurlijk vooral ook de talloze drijvende molens die op veel Europese rivieren hebben gelegen.

Ottevangers

Johan en zoon Jan Ottevanger op de bovenmolen. Dit is een stilbeeld van een shot dat ik op 16 februari 2013 met de GH2 heb gedraaid ter aanvulling op onze luchtopnames met de drone van Dirk de Jong. Het is een mooie herinnering aan geweldige mensen!

Johan en Jan Ottevanger op  hun molen aan de Rotte. Bovenmolen van de molenviergang van de Driemanspolder te Zevenhuizen. Screengrab van GH2 video ©2013/2014 H.J. Lirb

Johan en Jan Ottevanger op hun molen aan de Rotte. Bovenmolen van de molenviergang van de Tweemanspolder te Zevenhuizen. Screengrab van GH2 video ©2013/2014 H.J. Lirb

We waren heel blij dat Johan Ottevanger in 2007 wilde meewerken aan “Werken met Wind en Water”, onze televisieserie over het molenerfgoed. Hier dan nog dat mooie fragment.

 

 

Museion Molengang – De Bonte Hen

Op 7 mei 2013 brachten molenaars en molenvrienden uit het hele land een bezoek aan de Zaanse Schans om daar het heuglijke feit te vieren dat het ambacht van de molenaar (en dat van de molenmaker) wordt voorgedragen voor opname op de lijst van UNESCO Immaterieel Erfgoed. Het gezelschap bracht eerst een bezoek aan De Bonte Hen. Een van de molenaars op de molen die dag was Hessel de Vries. Ik heb hem in 2007 ontmoet op zijn eigen molen op een veeneilandje in het Guisveld van Westzaan, De Jonge Dirk, toen we opnames maakten voor onze televisieserie Werken met Wind en Water. Het was er zo leuk dat ik een jaar later graag weer opnieuw langskwam, nu met mijn echtgenote, op een open dag. Het regende maar dat gaf niks. En nu was het weer een leuke verrassing om hem vorig jaar ook op De Bonte Hen te zien. Hessel de Vries kende ik dus uiteraard niet echt, maar hij had toch een eerste indruk gemaakt als een innemende man, een vrolijk mens, een bevlogen molenvriend en een geweldige verteller. Dat laatste laat zich een klein beetje proeven, hoop ik, uit de spaarzame beelden die ik vorig jaar nog van hem heb gemaakt. Hij is op de valreep van het nieuwe jaar overleden. Dat nieuws heb ik zojuist vernomen uit de Windbrief, het verenigingsblad van de Zaansche Molen. Dit filmpje heb ik meteen gemonteerd als eerbetoon aan deze grote molenvriend.

(Al het beeld en geluid: © 2014 Huib J. Lirb)

BankGiroLoterij Molenprijs 2013

BGL Molenprijs 2013 MiniDocu from John @ Workstation • Amsterdam on Vimeo.

We hebben weer een paar molenfilms gemaakt. De gehele maand september mogen mensen stemmen op een van de projecten die kandidaat zijn gesteld voor de bankGiroLoterij Molenprijs 2013. Om een gevoel voor de actie op te wekken en vast een indruk te geven van de projecten hebben we deze films gemaakt. De link hierboven is naar ons documentair verslag van de reis die de jury maakte langs de genomineerde project. De reis was zo’n 750 kilometer lang en is in een enkele dag volbracht. Onze crew werd rondgereden door Feliz. Onze eigen stoere werker! Hieronder geef ik de tekst weer die we hebben geschreven voor een van de korte films: de teksten moesten kort blijven, sterk ingedikt, en de verdeling van de aandacht moest evenwichtig zijn.

De BankGiro Loterij Molenprijs is een jaarlijkse publiekprijs voor projecten die gericht zijn op de restauratie van molens of de verbetering van hun effectiviteit in cultuureducatie en -beleving. Uit de tientallen uitgewerkte projectvoorstellen heeft de vakjury een voorselectie gemaakt. Dit jaar kunt u stemmen op een van de zeven genomineerde projecten, de gehele maand september, via de website www.molenprijs.nl. De Molenprijs is een initiatief van Vereniging De Hollandsche Molen die wordt ondersteund door de BankGiro Loterij. Het winnende project ontvangt dit jaar 90.000 euro. De andere zes genomineerden nemen deel aan de extra opbrengst van 1 euro per uitgebrachte stem. Met uw stem steunt u de deelnemers en daarmee het hele molenerfgoed van Nederland. Bovendien maakt u zelf ook kans op een mooie prijs.

De “Jacobus” te Vessem staat midden in het leven van de gemeenschap. Met een slimme ingreep wordt voldoende ruimte en licht gecreëerd in de belt om het publiek in deze ontvangstruimte nog beter van dienst te kunnen zijn.

Een van de molens in het Unesco Werelderfgoed Kinderdijk blijkt twéé schepraderen te hebben gehad, zodat de molen twee kanten op kon malen. De maalinrichting van deze unieke contramolen moet worden hersteld en zichtbaar gemaakt.

De Molen van Fakkert in het Overijsselse Hoonhorst staat centraal in het dorp en is na de recente restauraties weer in topconditie. Maar het molenerf is nog niet klaar en wacht op bestrating en een multifunctionele schuur.

De Windmotor van het Friese Munnekeburen, ooit een beeldbepalende stoere werker, is in 1983 ingestort en moet nu weer worden herbouwd om de polder te bemalen en elektriciteit te leveren.

Bij Elahuizen in Friesland wordt een staarttjasker gebouwd die zal worden ingezet voor bijzonder natuurbeheer. Met deze historische reconstructie zal een verloren molentype weer opnieuw tot leven worden gewekt.

De Herder in Medemblik staat fier op de Westfriese Omringdijk en is een heuse blikvanger samen met het naastgelegen poorthuisje. Dat gebouw moet worden aangekocht en betrokken bij de molen als ontvangstruimte voor het publiek.

De beroemde strijkmolens van Alkmaar bemaalden ooit de polder Ouddorp en trekken nu dagelijks veel bekijks. Maar er zijn nog onvoldoende faciliteiten om bezoekers te ontvangen en dat moet veranderen met de bouw van een schuur en een hooiberg.

Museion Media produceerde diverse films (lang en kort) bedoeld voor promotie voor deze prijs. Zie www.museion.nl

Maalmarathon op korenmolen De Leeuw te Aalsmeer van 16 tot 22 juni 2013

Collage Molenmarathon Aalsmeer

Maalmarathon Aalsmeer Juni 2013

Het 150-jarig bestaan van molen De Leeuw te Aalsmeer werd de afgelopen week gevierd met een heldhaftige Maal-Marathon van 150 uur. Daarbij zijn maar liefst 28 molenaars betrokken geweest. De hele week lang is de molen los geweest, dag en nacht, op een enkele onderbreking na, die vanwege het onweer noodzakelijk was. Het is een zeldzame exercitie in moderne tijden. Vroeger moesten molenaars vaak dag en nacht doorwerken om te profiteren van de wind en de “deadlines” van hun klussen te halen. De re-enactment, als het ware, van dit historische aspect van het traditionele molenaarsambacht – dat onlangs is voorgedragen voor plaatsing op de UNESCO lijst van Immaterieel Werelderfgoed – is dus een heel bijzonder evenement geworden. Dat ook feestelijk genoeg was, ondanks het slechte weer van het weekend. Daar in Aalsmeer is de molen echt weer teruggegeven aan de samenleving, zoals het motto van De Hollandsche Molen dit jaar luidt… Al staat De Leeuw er al jaren middenin als trouwe producent van heerlijke meelproducten, cultuureducatie, landschappelijke schoonheid en, niet te vergeten, vrolijkheid. Er is een filmpje in de maak maar omdat het vrijwilligerswerk is duurt het nog even voor het klaar is.

In de fotocollage zien we beelden –kiekjes – van de feestelijkheden op de molen terwijl die nog bezig is met de laatste “enden” van de marathon en vlak daarna. We zien (a) eerst de molen op afstand vanaf het haventje van Aalsmeer; (b) daarnaast zien we hoe er onder in de molen vlak voor het einde van de marathon toespraken worden gehouden, door onder meer de betrokken wethouder van Aalsmeer en de secretaris van Korenmolen De Leeuw, met dankbetuigingen en anekdotes, en met de presentatie van een prachtig boek over molen De Leeuw; (c) we zien in de tweede rij een portretfoto van Jop Kluis, een van de vaste molenaars van De Leeuw, een buitengewoon grappige meester-verteller; en (d) een detailopname van de molen na 149 1/2 uur nog steeds in actie; en we zien tenslotte (e) de bekendmaking, nadat de molen door Paul Rijkers was gevangen, van de winnaars van de prijsvraag naar het aantal omwentelingen dat in de marathon was behaald; vijf of zes mensen hebben zakken meel gewonnen en de persoon die in gissing het dichtste bij het werkelijke aantal omwentelingen bleek te zitten, won de broodbakmachine! Het aantal geef ik hier nog niet weer want er moet een verrassing blijven in het filmpje dat ik, nogmaals, over enige tijd hier hoop te kunnen publiceren.

We danken Paul Rijkers voor de uitnodiging. Op de molen hebben we meerdere vrijwillig molenaars mogen ontmoeten, waaronder dus Paul Rijkers, Jop Kluis, Nicole Linnenbank en, op woensdag, Dick Prins met zijn gastmolenaars uit Zeddam, Henk Harmsen en Jos Waszkiewicz. We danken ook de heren Leo Bertoen, Jan Ran en Brian Leighton, respectievelijk voorzitter, secretaris en penningmeester van “Korenmolen De Leeuw” voor hun gastvrijheid op de molen op woensdag en zaterdag. Voor meer informatie over de molen: Korenmolen De Leeuw

Museion Media molenfilms komend weekend uitgezonden in de wijde regio rond Beverwijk

Komend weekend is het Nationale Molendag. Speciaal voor deze gelegenheid heeft de lokale kabelzender “251 TV” ons gevraagd ons ze onze recente documentaire over vrijwilligers op en om de molen (van Wijk bij Duurstede) mochten uitzenden. Het doet ons natuurlijk veel plezier om nog meer mensen in de gelegenheid te stellen om van deze film te genieten. In dezelfde dagen zal ook onze eigen serie Werken met Wind en Water door dezelfde zender worden uitgezonden. Deze gevierde serie is in 2007 voor het eerst uitgezonden door de AVRO en later herhaaldelijk door andere zenders, waaronder RTVNH. De uitzendingen van komend weekend gaan uit van de 2008 editie: “The Story of Dutch Windmills”.

“Het Hart van de Molen” is geproduceerd door Museion Media (John Twigt, Huib J. Lirb, Feliz Coll) in samenwerking met Seymour Films (Pascale Wielenga). De DVD is verkrijgbaar in de webshop van Vereniging De Hollandsche Molen. De uitzendingen van “Het Hart van de Molen” door 251TV zijn op zondag 12 mei om 10:30 uur, 15:30 uur en 20:30 uur.

Informatie over 251tv
251tv – Ziggo Kanaal 42 (digitaal) Kanaal 45 (analoog) *nog niet via KPN
De zender is te bekijken in Heemskerk, Beverwijk, Wijk aan Zee, Uitgeest,
Zandvoort, Akersloot, Castricum en Bakkum. Het theoretisch maximale bereik is 100.000 inwoners
maar niet iedereen heeft Ziggo en vele mensen zullen, wedden we, die dag ook gewoon molens gaan bezoeken!

De haven van Wijk bij Duurstede met de walpoortmolen "de Rijn en Lek" in het verschiet. Prominent in beeld is een riviercruiseschip waarvan de naam onlangs toch echt is achterhaald.

De haven van Wijk bij Duurstede met de walpoortmolen “de Rijn en Lek” in het verschiet. Prominent in beeld is een riviercruiseschip waarvan de naam onlangs toch echt is achterhaald geraakt.

Socutera films – “Geef om molens”

Ter gelegenheid van de Nationale Molendag 2013 doet Vereniging De Hollandsche Molen een oproep aan de kijkers tot steun voor het goede doel dat zij reeds vanaf 1923 dienen. De beelden zijn een selectie uit het groeiende repertoire van Museion Media, met onder meer molens in Zevenhuizen, Zaansche Schans, Beugen, Nieuwersluis, St. Hubert en Wanroij, Cabauw, Terschuur, Maastricht, Gulpen, Rijkevoort, Leiden, Wijk bij Duurstede, Singraven en Amsterdam. Anic van Damme spreekt de kijker toe: “Geef om molens en steun De Hollandsche Molen. Ga naar www.molens.nl of geef op 11.35.90.”

Wellicht ten overvloede: Museion Media heeft deze promo’s gemaakt. Molenpromo grab

Uitzendschema Socutera:

Za 4 mei 17.50 uur Ned 1
Zo 5 mei 16.34 uur Ned 2
Di 7 mei 17.57 uur Ned 1

Bekijk de promo direct op Youtube of embedded op de website van Socutera zelf.