In de afgelopen weken is er voldoende gelegenheid geweest voor “de publieke opinie” om zich een beter beeld te vormen van de crisis die de Nationale Staat van Spanje bedreigt en, vanuit een ander perspectief gezegd, van het Catalaanse streven naar de stichting van een onafhankelijke staat. Van die gelegenheid lijkt over het algemeen echter slechts zeer oppervlakkig gebruik te zijn gemaakt. Persoonlijk ben ik goed ziek geworden van de Castiliaanse propaganda van de afgelopen week in (online) kranten als El Pais, El Periodico en ABC en die paar dingen die ik heb kunnen zien van de televisiezender Antenna3 en (online) de TVE.

De nadruk lag steeds op de incriminatie van: (a) de Catalaanse politiedienst (Mossos d’Esquadra) die door zich afzijdig te houden de Guardia Civil en de Nationale Politie in gevaar zou hebben gebracht en zou hebben geprovoceerd tot het gebruik van geweld; (b) het Catalaanse (“Catalanistische”) electoraat dat met al die gezellige stembureau’s in de dorpen met lunchtafels en al hun eigen kinderen zouden hebben gebruik als menselijk schild en nu ook de vrouwen die beweren het slachtoffer te zijn geworden van seksueel geweld tijdens die acties (https://www.theguardian.com/world/2017/oct/08/catalonia-demo-injuries-fact-checking); en (c) het Catalaanse regiobestuur dat sowieso verantwoordelijk wordt geacht de hele boel de illegaliteit in te hebben getrokken door een illegaal referendum te organiseren.

Al deze beschuldigingen hebben effectief de aandacht afgeleid van de misdadigheden die op de dag van het referendum, dat volgens Rajoy nimmer heeft plaatsgevonden, zijn begaan door de sterke armen van de Spaanse overheid.

De voortdurende nadruk op de vermeende illegaliteit van het referendum heeft bovendien de aandacht afgeleid van de illegaliteit van het optreden van de Guardia Civil en de Nationale Politie buiten hun jurisdictie. De Catalaanse politiedienst namelijk heeft zijn positie net zo goed verankerd gekregen in dezelfde grondwet die Rajoy’s kliek voortdurend beweert te handhaven. Maar de Spaanse overheid heeft in feite een noodtoestand in praktijk toegepast en de handhaving van de orde overgenomen zonder eerst formeel het daartoe volgens de grondwet benodigde artikel 155 in werking te stellen. Kortom, Madrid doet maar wat, zonder het parlement erbij te betrekken.

De opkomst van het electoraat bij het referendum was natuurlijk problematisch omdat een boel mensen door het harde optreden van de Guardia Civil en de Nationale Politie, reeds vanaf het begin van de dag, niet meer durfden te gaan stemmen. Ten onrechte wordt er nu van uitgegaan dat alle thuisblijvers in hun hart nee-stemmers waren zodat men met een ondemocratisch rekensommetje, een knap staaltje creatief boekhouden, de verpletterende uitslag van 90% ja-stemmen, in de publieke opinie buiten Catalonië heeft weten om te draaien (“spinnen”) tot ongeveer een 50-50 uitslag. De massale demonstratie van aanhangers voor Spaanse eenheid in Barcelona van gisteren trok vele hondduizenden mensen, en misschien wel een miljoen, vanuit Catalunya maar ook, zo zagen we en konden we aan de accenten goed horen, vanuit Spanje (cf. https://www.theguardian.com/world/2017/oct/08/catalonia-independence-from-spain-silent-majority-rally-barcelona). Hier is de propagandamachine weer aan het werk. De stadspolitie schat het aantal deelnemers op 350.000 maar de organisatoren spreken van één miljoen (http://www.ccma.cat/324/manifestacio-a-barcelona-per-la-unitat-despanya-convocada-per-scc/noticia/2813636/).Leden van de regeringspartij Partido Popular weten het aantal inmiddels op te schroeven tot 1,5 miljoen. Onder meer met als “bewijsstuk” een luchtfoto die Narciso Michavila (socioloog, ex-militair, wethouder, PP kopstuk) heeft geplaatst in een kwetterbericht op Twitter (https://twitter.com/nmichavila?lang=en). Maar volgens de Facebookpagina Republica Catalana toont de foto de menigte die liep tijdens de Nationale feestdag van de Catalanen, de “Diada” van 11 september (https://www.facebook.com/RepublicaCatal3/?hc_ref=ARRVzYnUfhv2pEuVE6PIdOHBlvpxAdZ6bW4wv6u_0LulYWjGI31dB3yENRYCwFe9XVY&fref=nf). Is hier sprake van een Trump-like trucje?

 

 

Er wordt voortdurend het punt gemaakt dat déze zondag wel vreedzaam is verlopen. Nogal wiedes: de Guardia Civil wil echt niet op déze pro-Spaanse menigte inhakken. Dat de manifestatie vreedzaam verliep is niet opmerkelijk behalve dat het eerder kan worden opgevat als een getuigenis van de zelfbeheersing en vredelievendheid van de Catalanisten. En, oké, al zouden het er een miljoen zijn geweest die voor de eenheid van Spanje demonstreerden; vorige week waren er minstens 2,2 miljoen die zich tijdens het referendum hebben uitgesproken tegen die eenheid en voor het afscheiden van Catalonië. Het had misschien een beter idee geweest als die “zwijgende meerderheid” vorige week naar de stembus was gegaan.

Tijdens de manifestatie van 8 october sprak de Peruaanse schrijver en nobelprijswinnaar Vargas Llosa. In parafrase: ieder volk maakt momenten mee waarop de rede wordt weggespoeld door passie; en het is mooi zolang die passie altruïstisch is en gericht op de bestrijding van de armoede; maar het wordt destructief wanneer die passie beweegt tot fanatisme en racisme; en het meest destructieve is de nationalistische passie en juist hier in Spanje zouden ze dat beter moeten weten dan waar ook dus hou op met deze onzin. Dat klinkt heel verstandig en toepasselijk. Maar begrijpt hij niet dat de stelselmatige ontkenning van Catalaanse autnomie (en niet alleen het weigeren van het recht op afscheiding) juist een manifestatie is van uiterst vergaand, hardnekkig en ongenadig Spaans nationalisme? Lees hiervoor vooral “Castiliaans” nationalisme. Want zó is de geschiedenis verlopen,langs een harde lijn van opgelegde “Castilianisatie” van het grootste deel van het Iberisch schiereiland en niet andersom. De Catalanen weigeren alleen steeds volledig te verdwijnen.

De waarheid staat, wat mij betreft, de afgelopen weken steeds weer op zijn kop.

En dan is er nog zo’n hardnekkig en zeer kwalijk misverstand. Men roept steeds op tot dialoog. Dat deed Timmermans bijvoorbeeld zo gepassioneerd in zijn rede tot het Europees parlement; en dat lezen we  bijvoorbeeld ook op de spandoeken van de pro-Spaanse demontranten gisteren. Prachtig. Puigdemont wil heel graag praten en nodigt daartoe voortdurend uit. Ook met bemiddelaars. Graag. De Belgen zijn kandidaat. De Zwisters ook. Maar het is Rajoy die steeds niet wil praten. Al jaren lang weigert zijn regering te onderhandelen met het Catalaanse regiobestuur. Zij zijn het die het stauut van Catalaanse autonomie eenzijdig om zeep hebben geholpen, in 2012, en die sindsdien niet meer hebben willen praten over het hestel ervan. Ondanks de herhaaldelijke verzoeken daartoe van het Catalaanse regiobestuur.

Tenslotte is er het misverstand van de geldigheid van de legalistische houding van de regering van Rajoy en het Constitutionele Hof. Of moeten we onderhand zeggen “zijn” Constitutionele Hof. Want is het referendum wel zo illegaal? En is het wel legitiem of billijk om mensen te vervolgens voor “afscheiding” alleen omdat ze verklaren het te beogen en ervoor te ijveren? Is het zelfbeschikkingsrecht der volkeren alleen van tepassing op kolonies? Is een land – een collectief van burgers – dat ooit is geannexeerd en nooit meer de kans heeft gekregen aan de onderschikking te ontkomen voortdurend gehouden aan de grondwet die door de overheersende meerheid is gedicteerd?

Te veel vragen, misschien, die toch allemaal neerkomen op de vraag of de legalistische argumenten van Rajoy wel geldig zijn. Uiteindelijk is dit de hamvraag die door de journalistiek zelden wordt gesteld.

Het Catalaanse regiobestuur staat onder leiding van president Carles Puigdemont i Casamajó die ook de aanvoerder is van de politieke coalitie (Junts pel Sì) die uit bestaande partijen is gevormd om gezamelijk nu eens de afscheiding mogelijk te maken. Ze hebben zich goed voorbereid. Zo hebben ze eerder dit jaar ook een commissie van onafhankelijke experts in Internationaal Recht de opdracht gegeven om hun voorgenomen acties te toetsen op legitimiteit. Dat rapport is in het Engels openbaar beschikbaar, al die tijd, ook voor buitenlandse journalisten, politici en bestuurders. Maar gelet op de alomtegenwoordige bereidwilligheid om klakkeloos de legalistische lijn van Rajoy voor onbetwiste waarheid aan te nemen kunnen we aannemen dat het stuk door weinigen is gelezen. Ook niet door de heer Timmermans.  Ik beveel het mensen van harte aan om er tenminste delen van te lezen.

Het gaat om dit rapport: Nicolas Levrat, Sandrina Antunes, Guillaume Tusseau, Paul Williams, Catalonia’s Legitimate Right to Decide. Paths to Self-Detemination. A Report by A Commission of International Experts, s.l., s.d. [2017] Ik heb het aangetroffen op de website van hun opdrachtgevers, de Generalitat de Catalunya.

Laat me een pertinent stuk hiervan citeren:

“Catalans constitute a European people without a State. In current international and European Law, “peoples” have the right to self-determination, meaning they can ‘freely determine their political status and freely pursue their economic, social and cultural development” and thus choose for themselves a national project, which may lead to becoming a Nation-State. This right is recognized to “all peoples” and, contrary to a widely held belief, clearly not limited to people under colonial domination. The States parties to the two 1966 UN Covenants on Human Rights “shall promote the realization of the right of self-determination, and shall respect that right, in conformity with the provisions of the Charter of the United Nations.” Spain, as all other members of the EU, has accepted these Covenants, and is therefore legally bound to respect the right for Catalans to exert self- determination. Therefore, the legalistic argument based on the 1978 Spanish Constitution, put forward by the current Government of Spain to refuse the exercise of the right to self- determination, is not valid and in clear contradiction with Spanish obligations under international and EU Law, that are binding on the Spanish national authorities according to sections 10 § 2 and 96 of the Constitution.” (http://exteriors.gencat.cat/web/.content/00_ACTUALITAT/notes_context/FULL-REPORT-Catalonias-legitimate-right-to-decide.pdf)

Het rapport bevat veel meer interessante stukken die, als ze de skeptici nog niet zouden overtuigen, bij velen toch tenminste gerede twijfel zouden zaaien. En net zomin als in de juryrechtspraak van de VS de doodstraf mag worden opgelegd bij “gerede twijfel” mag ook de democratische wil van de Catalanen niet zo gemakkelijk worden weggeschoven als nu het geval is. En ik typ dit allemaal nog even snel vóór de aangekondigde vergadering van het Catalaanse parlement morgen. Want ik vrees voor opnieuw een wetteloos ingrijpen door de sterke arm van Rajoy en de zijnen. Dat zeg ik nog even ten behoeve van mijn handjevol lezers…