Pedro Sánchez “de Grootmoedige”?

De Spaanse Staat voert nog steeds een felle wetstrijd tegen de mensen die betrokken zijn (of worden geacht dat te zijn) bij de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. In de afgelopen jaren zijn talloze politici, opinieleiders, kunstenaars, ambtenaren, politiemensen, burgemeesters, schooldirecteuren etc. vervolgd, de een zwaarder dan de ander, met aanklachten die varieëren van misbruik van publieke middelen, ambtelijke ongehoorzaamheid, belediging van het gezag, majesteitsschennis tot opruiïng, haatzaaien en rebellie. Deze mensen zijn allemaal vervolgd omdat ze het bestaan hebben om met hun streven naar Catalaanse zelfbeschikking de heiligheid van de Spaanse Nationale Eenheid in twijfel te trekken of zelfs in gevaar te brengen. Hierin manifesteert zich de Catalaanse kwestie. De Spaanse Staat, die gedomineerd wordt door Spaanse Nationalisten op Rechts en op Links, zet het juridisch apparaat consequent in om de politieke dissidenten in de regio uit te schakelen. Als het kan –– en dat bepalen ze zelf –– veranderen ze daarvoor zelfs omschrijvingen van delicten bij wet om ze naderhand toe te passen op “feiten” uit het verleden (waarmee ik doel op de huidige herformulering van het fossiele delict van “seditie”). Tot die “feiten” behoren in Spanje ook “intenties”. Dit is de juridische ontsporing die van daadstrafrecht leidt tot intentiestrafrecht. Dat strafrecht wordt bovendien nadrukkelijk gekenmerkt door buitenproportionaliteit in de strafmaat. Een strafmaat die dus wordt toegepast op delicten die niet (op die manier mogen) bestaan. 

     Talloze organisaties die toezien op de mate waarin de mensenrechten en de principes van de rechtsstaat worden gerespecteerd hebben herhaaldelijk felle kritiek geuit op Spanje. Tot die organisaties behoren ook Amnesty International, Human Rights Watch, International Trial Watch, de International Pen Club en de World Organization Against Torture. Dat geldt ook voor een grote schare aan internationaal vermaarde opinieleiders uit de academia, aangevoerd, als het ware, door Noam Chomsky. In die schare zitten enorm veel specialisten van internationaal recht, zoals Alfred-Maurice de Zayas, David Kaye, Mads Andenas en, in directe betrokkenheid als pleiters, Ben Emmerson, Paul Bekaert en Aamer Anwar. 

      Een aantal van deze mensen is dus ook actief (geweest) in de verdediging van de beklaagden die in ballingschap zijn gegaan met de bedoeling om het politieke probleem “te internationaliseren”. Dat lukt steeds beter. Spanje krijgt de ballingen namelijk maar steeds niet uitgeleverd (overgedragen) omdat de aanklacht die hen ten laste wordt gelegd niet overeenkomt met de delicten zoals die in de gekozen landen van ballingschap zijn omschreven –– zo die überhaupt al voorkomen (“seditie” en “rebellie zonder spoor van geweld”). Rechters in België, Duitsland, Schotland en Zwitserland hebben de Spaanse verzoeken om die reden afgewezen of waren duidelijk van zins dat te doen zodat de Spaanse Justitie ze op de valreep introk. Drie van hen zijn door hun Catalaans electoraat gekozen tot volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement. Op instigatie van de Spaanse Nationalisten heeft een meerderheid van de Europarlementariërs van de andere EU landen op 9 maart 2021 de parlementaire onschendbaarheid van hun collega’s weggestemd. Dat besluit is echter aangevochten en onlangs inderdaad vernietigd door het Hof van Justitie van de Europese Unie (persbericht n° 91/21, Luxembourg, 2 juni 2021). 

       Ook de reeds gevelde vonnissen van de Spaanse Justitie wankelen steeds meer. Een jaar tevoren had ook de Werkgroep Willekeurige Opsluiting van Verenigde Naties de opinie uitgesproken (nr 6 / 2019) dat drie van de vervolgde voorstanders van Catalaanse zelfbeschikking ten onrechte in hechtenis waren genomen (Jordi Cuixart i Navarro, Jordi Sánchez i Picanyol and Oriol Junqueras i Vies); de implicatie is dat hetzelfde geldt voor de anderen maar ook dat het daaropvolgende proces een wankele basis had. De procesgang en het vonnis zijn door internationale waarnemers gekraakt (international Trial Watch inz.). De veroordeelden hebben daarna buitensporig lang moeten wachten op de kans om hun beroep voor te leggen aan een internationaal hof omdat de “binnenlandse middelen” al die tijd niet uitgeput waren geraakt. Het Spaanse Constitutioneel Hof –– het eindstation –– had immers geen haast om de zaken af te hameren met een juridische zegen. Nu dat wel is gebeurd –– de rek was er inmiddels toch echt wel uit –– hebben de eerste getroffen individuen (met eerst Jordi Cuixart en nu deze week ook Jordi Turull) hun weg gevonden naar het Europees Hof van de Rechten van de Mens. Nu beginnen sommigen in Spanje toch echt zenuwachtig te worden. Temeer omdat een paar leden van het Constitutioneel Hof zélf ook twijfels bleken te hebben gehad over de juistheid van de veroordelingen. 

      De salonsocialist Pedro Sánchez, premier van Spanje, ziet de bui al hangen. Dadelijk verplicht de EU hem om de politieke gevangenen vrij te laten (en te compenseren) en de ballingen ook ongestoord naar huis te laten terugkeren –– maar de Spaanse Justitie heeft al gezegd de Europese besluiten aan de laars te lappen. Inmiddels gaan ze ook fijn door met de repressieve “lawfare”. Zo is nog deze week zes jaar (!) gevangenisstraf geëist tegen de voormalige minister van binnenlandse zaken van Catalonië, Miquel Buch, omdat hij in 2017 een Catalaanse politieman als lijfwacht aan de naar België uitgeweken president Carles Puigdemont zou hebben toegewezen; die lijfwacht zelf zou zijn gage moeten tergbetalen en zelf ook 4,5 jaar (!) de gevangenis in moeten. Terwijl Spanje aldus wraakzuchtig nog altijd tot het gaatje gaat, dreigt dadelijk een situatie te ontstaan die, aan meer mensen dan nu al het geval is, zal demonstreren dat de mythe van de democratische rechtstaat in Spanje onhoudbaar is. De Spaanse president Sánchez lijkt de verlegenheid te willen voorkomen door proactief te handelen en de vervolgde Catalanisten nu opeens gratie te verlenen. Als hij erin zou slagen de politieke gevangenen vrij te krijgen vóór het de wereld duidelijk wordt dat Spanje zich schuldig heeft gemaakt aan grove schendingen van mensenrechten, ten dienste van het Spaanse Nationalisme en met inzet van het justitieel apparaat, dan zou hij van de nood een deugd hebben gemaakt: Spanje zou in plaats van de nationalistische bullebak van de “vrije wereld” opeens overkomen als grootmoedig, vergevingsgezind en wellicht zelfs in staat tot kritische zelfreflectie. En op 9 juni 2021 probeerde Sánchez zijn landgenoten in een openbare verklaring inderdaad te bewegen tot “grootmoedigheid”. Intussen zijn talloze Catalanisten toch al zwaar getreiterd, gestraft en geïntimideerd. Daartoe dienden ook de vele zaken tegen mensen die hoge straffen tegen zich hebben horen eisen om ze na jaren van stress te zien verdampen omdat de aanklachten toch nooit stand konden houden (denkend aan bijvoorbeeld de zaak tegen Jordi Pesarrodona). Maar het Hooggerechtshof dat op 14 october 2019 onder voorzitterschap van de rechter Marchena tot de veroordelingen is gekomen houdt voet bij stuk en heeft verklaard dat de gevangenen geen pardon verdienen omdat ze geen berouw zouden hebben getoond. Bovendien wil een groot deel van het Spaanse publiek absoluut niet dat de Staat tegemoet komt aan de Catalaanse “afvalligen”die ze beschouwen als “verraders van het Grootse Spanje”:  zo’n 25.000 mensen kwamen afgelopen weekend (13 juni 2021) in Madrid bijeen om nadrukkelijk hardvochtigheid en standvastigheid te eisen. Volgens El País waren het er 60.000. Uiteraard werd daarbij ook met Franquistische vlaggen gezwaaid.
       En uiteraard werken de sufferds van de Nederlandse pers in ieder geval alweer goed mee aan de verspreiding van de officiële lezing van de glorende grootmoedigheid en redelijkheid (zoals in De Volkskrant van gisteren). Dat doen ze vooral door te zwijgen over die hele dimensie van internationaal recht: als Puigdemont en de zijnen door Spanje worden aangeklaagd, dan staat het in de kranten en is het op TV; maar als er kritiek komt op Spanje, dan blijft het opmerkelijk stil. Zo kon ik nergens in de Nederlandse media een bericht vinden van de vernietiging van het europarlementair besluit tot de afschaffing van de onschendbaarheid van de drie Catalaanse Europarlementairiërs, de ballingen Puigdemont, Ponsatí en Comín. Evenmin lijken de zaken die nu lopen in de Europees rechtzalen enige belangstelling van de Nederlandse pers te hebben opgewekt. Het oordeel van de Werkgroep Willekeurige Opsluiting van 2019 was ook al compleet genegeerd. Net als hun herhalingsoproep een jaar daarna. Het is een patroon dat is ingegeven door een onbekende mengeling van partijdigheid, vooringenomenheid en, bovenal, van laakbare onwetenheid. Het probleem is niet beperkt tot aleen Nederland: de rechtsgeleerde Alfred de Zayas, voormalig VN Rapporteur, sprak in 2018 al van een “samenzwering van stilte”.
     Politiek Nederland is zo goedgelovig, simplistisch, onwetend en partijdig dat Spanje niet in problemen zal komen. Maar wil Sánchez’ poging om grootmoedigheid en redelijkheid uit te stralen  lukken bij mensen die ook nog buitenlandse kranten (online) lezen, dan moet ook de Spaanse justitie snel kappen met de vervolging van al die individuen die op enige manier verband lijken te hebben gehad met het referendum van 1 october 2017 en de nasleep ervan. En dat zal niet gebeuren. Sánchez zal merken, verwacht ik, dat niet de slappe nazaten van de Spaanse Republiek aan de juridische touwjes kunnen trekken maar dat het nog altiijd de harde kern op rechts is, waaronder ook de erfgenamen van het Franquisme, die dat kan. En die dat graag doet.

Eindnoten 

Deze keer voorzie ik dit stukje slechts selectief van eindnoten omdat velen zich er aan blijken te storen. Maar ik kan alle beweringen op navraag verantwoorden. Dat kan in de commentaren of via prive-berichten. 

Veel van de zaken in de voorgeschiedenis heb ik besproken op mijn weblog lirb.nl te vinden met het trefwoord Catalonië. En in de talloze documentaire video’s, interviews en registraties te vinden via www.catalanen.nl

“Samenzwering van Stilte” (De Zayas): vimeo.com/307611344

Juridische ontsporing en Lawfare: vimeo.com/426553497 (Alfred de Zayas); https://vimeo.com/432498775 (Alessandro Gamberini); vimeo.com/494459071 (Can Dündar), vimeo.com/333121818 (Lluís Puig) 

Algemeen over de mogelijkheid en moeilijkheid van de gratieverlening: https://www.politico.eu/article/spain-pedro-Sánchez-catalonia-independence-pardon-decision/

Voor in ieder geval de actuele zaak tegen Miquel Buch en de lijfwacht Carles Escolà: https://www.catalannews.com/society-science/item/prosecutors-request-six-years-in-prison-for-ex-minister-for-hiring-security-for-puigdemont?fbclid=IwAR3KwVnjWpMmFv9RAEhbsfXoYTi-aG4agU5vfsx7fjmsjannd9hQu-I7Cz4

Voor de mogelijkheid tot het verlenen van gratie en de protesten daartegen:

https://www.catalannews.com/catalan-trial/item/all-set-for-impending-jailed-independence-leaders-pardons

https://www.catalannews.com/politics/item/protesters-rally-in-madrid-against-pardons-for-catalan-pro-independence-prisoners-2

https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/gratie-voor-catalaanse-separatisten-geen-denken-aan-klinkt-het-zondag-in-madrid-als-ze-vrijkomen-doen-ze-hetzelfde-weer~ba4c5e6d/

Franquistische vlaggen tijdens de demonstratie van 13 juni 2021: https://www.elplural.com/politica/video-banderas-franquistas-manifestacion-colon_268621102

https://www.elnacional.cat/ca/politica/banderes-preconstitucionals-manifestacio-colon_619436_102.html

Voor de herroeping van het besluit van het EP om de parlementaire onschendbaarheid van de drie catalaanse EP-ers op te heffen: 

https://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2021-06/cp210091fr.pdf

Het oordeel van de Werkgroep Willekeurige Opsluiting (Working Group on Arbitrary Detention), genomen tijdens de zittingen van 24 april tot 3 mei 2019 en  gepubliceerd op 13 juni 2019 : https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G19/158/75/PDF/G1915875.pdf?OpenElement
Voor een herhalingsoproep van de Werkgroep in 2020: https://www.catalannews.com/catalan-trial/item/un-group-renews-call-for-release-of-catalan-leaders-despite-spain-s-criticism

Het Hooggerechtshof (Tribunal Supremo) dat voet bij stuk houdt: https://www.poderjudicial.es/portal/site/cgpj/menuitem.65d2c4456b6ddb628e635fc1dc432ea0/?vgnextoid=635e25c83e7a9710VgnVCM1000006f48ac0aRCRD&vgnextchannel=05bc3da6cbe0a210VgnVCM100000cb34e20aRCRD&vgnextfmt=default&vgnextlocale=es&lang_choosen=es

Mijn video over de zaak van Jordi Pesarrodona: 

https://vimeo.com/459859889

De zaak liep na het getreiter en de intimidatie dus af met een sisser: Jordi is lange tijd geterroriseerd gebleven door de dreiging van 14 jaar gevangenisstraf en nu blijkt de aanklager in dit overigens tweede proces voor dezelfde daad (onmogelijk in een rechtstaat) te zijn gegaan voor “slechts” 2 jaar afname politieke rechten en 5400 euro boete –– de aanklager achtte het klaarblijkelijk niet meer mogelijk om hem als charismatische figuur te bestempelen tot rebellenleider. 

Voor de dreiging van 14 jaar, zie bijvoorbeeld hier: (a) https://www.sommartorelles.cat/noticia/43886/no-anaven-a-retirar-urnes-anaven-a-fer-mal?fbclid=IwAR2qJALG-F9Zut4ZDBL18PD6c5fCJuHo3BaAJ7dgbrMlUvy4lSbzt6E3RCo
Of heer: (b) https://www.ccma.cat/324/la-fiscalia-rebutja-les-mobilitzacions-dels-cdr-en-suport-a-jordi-pesarrodona/noticia/2851645/?fbclid=IwAR3akgNuIKv4oKBT1kDu3DLKcpjpsdIB9eS1yxwD7uOVUvIz1UiQ-RljXIA Of hier: (c) Jordi verklaart dit ook in de video.

Voor het verloop van het proces: 

https://elmon.cat/politica/judici-inhabilitar-pallasso-temps-president_2136434102.html?fbclid=IwAR2qgKLbNP_pElgZ5Tc79pFFjJcpgghRTsD43Zi85Cmv2LbVsPGPY-R1XpQ

of:

https://www.naciodigital.cat/noticia/208981/pesarrodona/defensa/davant/jutge/va/participar/1-o/ciutada/mes?fbclid=IwAR1liiJ5apNEn_VEzVatkiG3QJMDf2rAB-Ly79Pn-wZ1dKIg1-4yQX2YP-Q

Voor de actuelegang naar de Europese rechters: https://www.catalannews.com/catalan-trial/item/ex-un-body-chair-hopes-human-rights-court-will-rule-against-spain-in-catalan-leaders-case?fbclid=IwAR3cU1g7zV9ZsDkJcb1d1tPB11AmcNITDiBaJSpKpB2xK701n6SAUB2fb0I

Met wet-strijd voert Spanje een schrikbewind onder de radar 

Met wet-strijd voert Spanje een schrikbewind onder de radar 

Deze week is er weer veel te doen geweest over de “rechtstatelijkheid” in verband met de goedkeuring van de EU begrotingen (inzonderlijk die van de Covid steunpakketten). We horen opnieuw terecht twijfels en negatieve oordelen over de rechtstatelijkheid in Hongarije en Polen; menig vertegenwoordiger van de andere EU lidstaten heeft weer goed punten kunnen scoren op het podium van de moraliteit. Maar wederom blijft Spanje geheel ten onrechte buiten schot (en over Malta hoor ik ook niks meer, maar daarover ben ik minder goed geïnformeerd). 

     Het nationalistische Spanje weet met zijn wet-strijd tegen de voorvechters van het Catalaanse zelfbeschikkingsrecht dan ook zeer effectief onder de radar te blijven. Spanje dankt zijn succes in de verdoezeling van de schending van mensenrechten deels aan het feit dat zijn inspanningen de andere EU lidstaten welgevallig zijn. Natiestaten komen steevast voor elkaars belangen op en sluiten de rangen zodra het pricipe van territoriale integriteit in het geding is. Het algemeen publiek in de andere lidstaten wordt stelselmatig gestuurd door slimme “Spanje-promotie”. Ze beschikken daartoe over een rijke ervaring uit Franquistische tijden met technieken die door Fraga onder Franco al waren geperfectioneerd. Tegenwoordig worden die niet alleen nu meer in de sector van het toerisme toegepast maar ook in bijvoorbeeld de overvloed van series op Netflix waarin óf het Spaanse koloniale verleden wordt vergoeilijkt zoniet gewoon verheerlijkt, óf de nostalgie van de jaren vijftig en zestig poeslief wordt verhaald met de glamour van hotels en modehuizen, óf de medemenselijkheid van de huidige Spaanse politie wordt gevierd in een papieren kaartenhuis of een zee van plastic. Intussen wordt de mythe van de Transitie naar Democratie van 1976-1978 zorgvuldig onderhouden door alle erfopvolgers van de lieden die bij deze fictie waren betrokken, dus de socialisten van de PSOE nadrukkelijk inbegrepen, ook al is de reputatie van enkele hoofdrolspelers de redding allang voorbij. (Zo hangt een rapper in ballingschap, met de artiestennaam Valtònic, nog steeds vervolging boven het hoofd deels vanwege het feit dat hij in teksten de koning heeft beschuldigd van corruptie hetgeen intussen nu ook algemeen en juridisch geaccepteerde waarheid is geworden.) Spanjes reputatie wordt vervolgens gepanserd door het positieve effect van de diplomatieke successen in de openheid (Borrell)  en wellicht ook in de achterkamers (want iedereen weet hoe rancuneus sommige partijen kunnen zijn in de onderhandelingen). De pers faalt. Het Catalaans referendum van 2017 is stevig gebombardeerd tot “illegaal” door Spanje en de papegaaien van de pers, volgens sommige gezaghebbende juristen nog steeds geheel in strijd met internationaal recht, en er zijn nu nog maar weinig mensen te vinden die aan die kwalificatie twijfelen. 

     En in het comfort van de netjes afgeschermde binnentuin gaat de Spaanse wraakzucht tot het gaatje. “Nobody expects the Spanish Inquisition? Well, they should!” Losse eindjes worden in wet-strijd opgeruimd om een voorbeeld te dienen voor anderen: “ho tornarem a fer” (Jordi Quixart), “we zullen het opnieuw weer doen”, stellen Catalanisten, en dat wil Spanje voorkomen door hard op te blijven treden –– maar de Staat doet dat wel zonder op te vallen in de “ratings”.

       De Spaanse Staat beschikt over een jungle van rechtsprekende colleges waarmee gemakkelijk  een spel van lawfare kan worden gespeeld dat voor de buitenwacht (en de interne markt) de fictie produceert van “gerechtigheid” en “rechtstatelijkheid”, maar dat in de praktijk tegenstanders van de Spaanse Eenheid feitelijk veroordeelt tot lange gevangenissstraffen en hoge boetes nog vóór er uitspraken worden gedaan. Er zitten mensen soms al jaren in gevangenschap wegens gerichte haarkloverij. Keer op keer zijn mensen in hechtenis genomen op grond van een verdenking waarna dan een jaartje of zo “onderzoek” wordt verricht naar de zaak. De koffers met dossiers worden dikker en talrijker terwijl mensen die beschermd zouden moeten worden door het principe van het vermoeden van onschuld (onschuldpresumptie) lange tijd wegkwijnen in “voorlopige hechtenis”. Soms volgt een stevige veroordeling in een rechtszaak van discutabele kwaliteit (International Trial Watch). Maar dan wordt daarna opnieuw vertraging veroorzaakt in het recht op beroep. Dat recht is sowieso vaak beperkt daar vele zaken niet eerst in een rechtbank voorkomen maar meteen naar het hooggerechtshof gaan. Maar uiteindelijk worden mensen zo lang mogelijk aan het lijntje gehouden. En aan dat lijntje hangt het Zwaard van Damokles. 

    Zo hebben de prominente voorvechters van de Catalaanse emancipatiebeweging en de politici die betrokken waren bij het referendum van 2017, en die bijna twee jaar in voorlopige hechtenis hadden gezeten, nog steeds geen toegang gekregen tot een beroep bij de internationale (w.o. Europese) rechters. Dat kan pas plaatsvinden als alle binnenlandse wegen zijn doorlopen. En Spanje vertraagt de afhandeling steeds. Ze vermaken zich daar prima met hun Constitutioneel Hof! 

     En zo blijft de repressie dan ook grotendeels onopgemerkt door de buitenwacht. Alles heeft immers de schijn van legaliteit. Intussen worden politieke tegenstanders geintimideerd en geplaagd, van staatswege, door dat Zwaard van Damokles. Jordi Pesarrodona bijvoorbeeld heeft jaren moeten leven met de dreiging van 14 jaar gevangenisstraf wegens haatzaaien voor de bespotting van het gezag omdat hij twee uur lang met een clownsneus naast een Guardia Civil heeft gestaan die de wacht hield tijdens een Spaanse inval op een Catalaans overheidskantoor. Omdat zo’n straf  nooit de test van “rechtstatelijkheid” zou hebben kunnen doorstaan blijkt hij er, na 3 jaar, opeens redelijk licht vanaf te zijn gekomen. Maar de angst was gezaaid. Zo is onlangs ook de zaak van Tamara Carrasca, een dame die had meegedaan aan een manifestatie bij de tolpoortjes op de snelweg, meer dan een jaar in huisarrest gebleven, met steeds de dreiging van een zware straf, met een sisser afgelopen. En datzelfde blijkt deze week te zijn gebeurd met een meneer die in Madrid had betoogd tegen de vonnissen in het maxiproces tegen de kopstukken van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging (Dani Gallardo). De Majoor Trapero en zijn directe stafleden zijn ook jarenlang geschorst geweest, ook zij met de dreiging van hoge straffen, en afgelopen maand (op 20 october 2020) opeens “losgelaten” uit de greep van de Spaanse intimidatie. 

      Het is de standaardtruc: hou mensen gevat in angst en laat ze dan gaan zodat het lijkt dat recht is geschied. En dan gaat het om grote groepen mensen. Zo zijn in juli 2020 weer 196 mensen aangeklaagd vanwege hun deelname aan de blokkade van de snelweg AP7 bij de Franse grens in november 2019: een van de beklaagden, nr. 70, is een parlementariër van de Links-Republikeinse Partij ERC. De democratisch gekozen president van Catalonië, Quim Tora, is dit najaar, op 28 september 2020, van zijn politieke rechten beroofd, en daarmee van zijn functie, vanwege zijn weigering om een spandoek met protest tegen de vervolgingen van de gevel van de Generaliteit weg te halen. In october 2020 zijn bij zeker 30 mensen invallen gedaan op zoek naar bewijs voor hun veronderstelde steun aan het ballingschap van Puigdemont. Op 19 october 2020 zijn vier leden van het ondersteunend personeel van het Catalaanse parlement, het Presidium, veroordeeld tot 20 maanden ontzegging van hun politieke rechten en een boete van 30.000 euro vanwege hun werk voor de voorzitter van het Catalaanse Parlement, Carme Forcadell, in de aanloop tot het referendum van 1 october 2017: deze mensen hebben drie jaar lang met de dreiging van maximaal 13 jaar gevangenisstraf moeten leven. De parlementaire voorzitter, intussen, heeft wel elf-en-een-half jaar gevangenisstraf gekregen. Deze  64-jarige democrate, wordt de komende jaren gericht “heropgevoed”, net als de andere Catalanisten, om van haar neigingen tot “seditie” te genezen. (Ik maak geen grapje.) Honderden burgemeesters en schooldirecteuren van Catalonië worden nog steeds in strafrechtelijk limbo gehouden vanwege hun facilitering van het referendum van 2017. De vervolging gaat maar door en door. Protest wordt de mond gesnoerd (zoals de Universiteitsbesturen van Barcelona dat ook hebben gemerkt). 

Het is duidelijk: de Spaanse Rechtspraak zoekt mensen! Misselijkmakend en niet bepaald “rechtstatelijk”. 

Noten (een selectie, maar toch, juist omdat de social media lijden aan een notenallergie):

Ik verwijs algemeen naar de verschillende geannoteerde teksten op mijn weblog www.lirb.nl en naar de talloze video’s die ik hebben gemaakt en bijeengebracht op www.catalanen.nl

Over de schandelijke carriere van de Bourbonse koning Juan Carlos, de testamentair aangewezen en zorgvuldig voorbereide opvolger van de dictator Franco hoeven we het verder niet te hebben –– dat zal iedereen niet zijn ontgaan. 

De discutabele kwaliteit van de Spaanse rechtspaak: 

https://internationaltrialwatch.org/en/ 

De draconische, onterechte en op zijn minst buitensporige straffen in het maxiproces: 

https://www.ara.cat/judici-presos-politics-1-octubre/sentencia-proc…rs-bassa-santi-vila-carles-mundo-meritxell-borras_0_2321767925.html

De mythe van de Transitie, om het kort te houden: 

Bénédicte André-Bazzana, Mitos y mentiras de la Transición, El Viejo Topo: Barcelona 2006, Franstalig origineel ook uit 2006; Joel Bagur & Xavier Diez, red., La gran desil•lució. Una revisió crítica de la Transició als Països Catalans, El Cep i la Nansa: Vilanova i la Geltrú 2005; Ramón Cotarelo en Jose manuel Roca, La antitransición. La derecha neofranquista y el saqueo de España, Tirant Humanidades, Valencia 2015; Iván Ballesteros, Españoles ¡Franco no ha muerto! La Transición como el continuismo de los pilares de la dictadura, El Viejo Topo: Barcelona 2018; Lluc Salellas i Vilar, Franco Lives On. The inner circle of the dictatorship who have held on to their privileges under democracy, Edicions Saldonar: Barcelona 2018.

Quim Torra afgezet: 

https://nos.nl/artikel/2350172-rechter-zet-catalaanse-leider-torra-af-weg-vrij-voor-vervroegde-verkiezingen.html

Tamara Carrasca een jaar in (dorps)huisarrest: 

https://english.vilaweb.cat/noticies/catalan-activist-cleared-of-all-charges-after-being-confined-for-over-a-year/

De leden van het Catalaanse Presidium veroordeeld: 

https://www.ccma.cat/324/condemnats-per-desobediencia-4-membres-de-la-mesa-del-parlament-presidida-per-forcadell/noticia/3053687/

Heropvoeding van de Catalanisten in de gevangenissen: 

https://www.elnacional.cat/en/politics/political-prisoners-catalan-prosecutor-forn-sedition_508095_102.html

De valse beschuldigingen tegen Jordi Pessarodona: vimeo.com/459859889

Hem hing 14 jaar boven het hoofd: 

https://www.sommartorelles.cat/noticia/43886/no-anaven-a-retirar-urnes-anaven-a-fer-mal

Het uiteindelijke vonnis tegen hem, te weten, twee jaar ontzegging politieke rechten en een boete van 5300 euro:

https://www.elmon.cat/politica/judici-inhabilitar-pallasso-temps-president_2136434102.html

Invallen in het kader van het onderzoek naar de steun aan ballingen: https://www.lc.nl/buitenland/Actie-Spaanse-politie-tegen-handlan…t-26149918.html?harvest_referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

Een herhaalde, meest recente oproep van Amnesty International tot de vrijlating van Jordi Cuixart en Jordi Sanchez:

https://www.es.amnesty.org/en-que-estamos/noticias/noticia/articulo/espana-los-tres-poderes-del-estado-tienen-la-oportunidad-de-corregir-la-injusta-situacion-que-sufren-jordi-sanchez-y-jordi-cuixart-en-prision-desde-hace-tres-anos/?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_content=News–Amnesty–20201103-4058209593-TWITTER&utm_campaign=News–Amnesty-Amnesty

Vertraging van internationale beroepsmogelijkheden door het Constitutioneel Hof:

https://www.elnacional.cat/en/politics/catalan-prisoners-recus…=IwAR2epBYe4KwsYnx_EVdKKs1-US4pgXIw6cAKEY0BpX13AnAlpcchcDbXqTs

Dani Gallardo: 

https://www.elnacional.cat/ca/politica/6-anys-preso-defensar-proces-comenca-judici-dani-gallardo_553680_102.html

en:

https://www.vilaweb.cat/noticies/llibertat-dani-gallardo-audiencia-madrid/?fbclid=IwAR1AFGvJeukQk1isjNI-vuUaVLgGSpkk_VJa17eJFCqU2nwxawpxGsEAAK0

Trapero vrijgesproken:

https://www.elnacional.cat/ca/societat/trapero-absolt_544620_102.html

https://english.elpais.com/spanish_news/2020-10-21/ex-chief-of-catal…police-force-acquitted-of-sedition-over-2017-secessionist-drive.html

Trapero opnieuw in functie hersteld:

https://www.elnacional.cat/ca/politica/trapero-restituit-cap-mo…=IwAR0ZjSn3shemKx9UtPgVn2Rbcd0v2BjGAj-AJwtd92wV4AlSBPVVgc_DRnc

De blokkade van de AP7 bij La Jonquera:

https://www.eldiario.es/catalunya/francesa-desalojar-manifestantes-ap-7-jonquera_1_1262908.html

De vervolging van de 196 demonstranten:

https://www.eldiario.es/catalunya/juez-imputa-196-personas-corte-frontera-francia-tsunami-democratic_1_6121520.html

Waaronder de parlementariër Marta Rosique van de ERC:

https://www.elmon.cat/politica/guardia-civil-investiga-diputada…=IwAR2vu-Asc9caPqOSn0_LZODsefmjubPhrxHFp8GCmIcr38-lReFXni3HBGs 

Rectors van de Catalaanse Openbare Universiteiten protesteren op 24 maart 2018 tegen de vonnissen in het Maxiproces: 

https://www.ub.edu/web/ub/es/menu_eines/noticies/2018/03/053.html?

https://www.ub.edu/web/ub/en/menu_eines/noticies/2018/03/053.html?

Hun veroordeling en straf: 

https://www.lavanguardia.com/politica/20201005/483865142014/justicia-anula-manifiesto-sentencia-proces-universitat-barcelona.html

https://www.elmundo.es/espana/2020/10/05/5f7a0385fc6c832b068bf6ea.html

https://elpais.com/espana/catalunya/2020-10-05/condenada-la-univer…ad-de-barcelona-por-su-manifiesto-de-rechazo-al-fallo-del-1-o.html

Catalaanse openbare universiteiten mogen geen eigen mening verkondigen over mensenrechten

Catalaanse openbare universiteiten mogen geen eigen mening verkondigen over mensenrechten

De topbestuurders (rectors) van de Catalaanse openbare universiteiten hebben herhaaldelijk bezwaar gemaakt tegen de inzet van het strafrecht in het politieke conflict over de zelfbeschikking van Catalonië. Op 24 maart 2018 verklaarden de bestuurders van de openbare Universiteiten van Catalonië gezamelijk diep ongerust te zijn over de hechtenis van meerdere bestuurders en politici met de stelling dat een politiek conflict via dialoog moet worden opgelost en niet door strafrechtelijke vervolging. Dit was een directe reactie op de indertijd nog preventieve hechtenis van de leiders van de twee grote burgerbewegingen Omnium Cultural en Assemblea Nacional Catalana, de voorzitter van het Catalaanse Parlement en de Catalaanse ministers en partijvoorzitters voor zover die niet waren uitgeweken naar België, Schotland en Zwitserland. 

     Na de daadwerkelijke veroordeling van de gevangenen tot draconische straffen, tot in vele gevallen 13 jaar cel, voor “seditie” (middeleeuwse opruïng), “rebellie” (in dit geval zonder aantoonbaar geweld of oproep daartoe), misbruik van publieke middelen (verondersteld) en bestuurlijke ongehoorzaamheid hebben de rectores van de Catalaanse openbare universiteiten hetzelfde pleit voor dialoog in plaats van strafrechtelijke vervolging nog eens met klem herhaald. 

     Ik geef hier mijn vertaling van die verklaring weer (zie de eindnoot voor de verwijzing naar het origineel.) 

Verklaring van de hoogste bestuurders van de Catalaanse Vereniging van Openbare Universiteiten [Asociación Catalana de Universidades Públicas] inzake de veroordeling van de leiders van de onafhankelijkheidsbeweging

(Comunicat de les rectores i els rectors de l’ACUP davant la sentència als líders independentistes”) d.d. 14 october 2019

“Wij zijn de [bestuurders van de] Catalaanse openbare universiteiten, instellingen die de vaste overtuiging delen dat het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht van de confrontatie van ideeën moet worden verdedigd. Vanuit dit uitgangspunt, en gelet op de uitzonderlijke politieke situatie die we in Catalonië doormaken, willen we het publiek duidelijk maken wat ons standpunt is.

     Op 24 maart 2018 gaven wij, de topfunctionarissen van Catalaanse openbare universiteiten, reeds een verklaring af waarin we onze diepe ongerustheid uitten over de gevangenneming van verschillende Catalaanse politieke leiders en bestuurders en verklaarden we dat het een vergissing was [“un error”] om deze mensen de vrijheid te ontnemen en dat er andere manieren waren om met de situatie in Catalonië om te gaan. [zie noot.]

     Vandaag, 14 oktober 2019, hebben we kennis genomen van de uitspraak van het [Spaanse] Hooggerechtshof en willen we onze verontwaardiging over de situatie in Catalonië opnieuw uiten, zoals we dat op voornoemde dag ook reeds hadden gedaan, evenals onze bezorgdheid over de persoonlijke omstandigheden waarin de mensen, die door de gerechtelijke uitspraak zijn getroffen, thans verkeren.

      Zoals we bij andere gelegenheden hebben gezegd, zetten de [betrokken] universiteiten zich te allen tijde in voor dialoog als de geijkte manier om conflicten op te lossen; een dialoog die gekenmerkt wordt door de cultuur van vrede en die gekant is tegen het gebruik van elke vorm van geweld. Het bevorderen van de dialoog is een kenmerkende eigenschap van een universiteit, en de geschiedenis leert ons dat dit de beste manier is om politieke en sociale conflicten op te lossen.

      Onze universiteiten zijn gemeenschappen van mensen met een grote ideologische diversiteit, waar alle ideeën en uitingen een plaats hebben, hetgeen betekent dat er ook verschillende beoordelingen van de huidige situatie worden gegenereerd. We merken echter nogmaals op dat politieke problemen uit het verleden, het heden en de toekomst politiek moeten worden opgelost en niet systematisch in de rechtbank moeten eindigen. [“Constatem, però, novament, la necessitat que els problemes polítics passats, presents i futurs es resolguin per la via política i no acabin de manera sistemàtica en la via judicial.”]

       Vanuit die opvatting, roepen we alle politieke actoren op met hernieuwde inspanning zo snel mogelijk een oplossing te vinden voor het politieke conflict waarin we terecht zijn gekomen, en wel een oplossing die door een grote meerderheid van de Catalaanse burgers kan worden aangenomen. Slechts door te luisteren naar de ander, uit respect voor ieders recht om de eigen ideeën te verdedigen, op steeds een democratische en vreedzame manier, kunnen we een uitweg vinden uit een conflict dat we op geen enkele manier dusdanig chronisch mogen laten worden dat daardoor onomkeerbare sociale breuken zouden ontstaan.

     Ten slotte willen we de mensen die door de veroordeling tot straf zijn getroffen, van wie sommigen aan onze universiteiten verbonden zijn of zijn geweest, onze solidariteit laten voelen in deze moeilijke tijden voor henzelf en voor hun families en vrienden.

     Barcelona, ​​Girona, Lleida, Tarragona, 14 oktober 2019″

Klaarblijkelijk rieken deze woorden zelf al naar seditie zoniet rebellie in de neuzen van de Spaanse nationalisten. Talloze stafleden en (oud-)studenten van de Catalaanse openbare universiteiten die, zoals de instellingen zeggen dat zo goed te kunnen waarderen, een overtuiging hebben die niet strookt met die van de eigen bestuurders hebben bezwaar gemaakt tegen de verklaring. Ze hebben zich in october 2018 georganiseerd in een collectief dat zich “Universitaris per la Convivència” noemt, “universitair personeel voor de samenleving”, waarbij onmiddellijk zij opgemerkt dat “convivència” nadrukkelijk géén neutraal concept is.  Het duidt op de centraal geleide samenleving volgens de gemeenschappelijke stijl van het eenvormige, eenduidige en ondeelbare Spanje, waarbij de maatstaf wordt bepaald, als vanouds, door het dominante machtscentrum in Madrid. (Voor de beladen term van “Convivència”, zie nu vooral het meersterlijke boek van Christiane Stallaert, Het verdriet van Spanje. Een natie op zoek naar zichzelf. Uitgeverij Vrijdag: Antwerpen 2020.)

“Convivència” betekent voor Catalonië het voegen naar de beschikking van het Castilliaanse centrum: Madrid. Dat druist daarmee direct in tegen het recht op zelfbeschikking van Catalonia. Dat recht is erkend door internationaal recht met verdragen die integraal deel uitmaken van de Spaanse grondwettelijke orde. Het beginsel van de autonomie is voor de verschillende autonome gebieden verder expliciet door de Spaanse grondwet van 1978 gegarandeerd. Maar in de uitwerking van dit beginsel slaagt de Spaanse staat erin juist een algemene geldigheid van de eigen norm door te drukken: wat in de ene regio wordt beschikt, moet, terwille van de rechtsgelijkheid in heel Spanje,  ook voor alle andere regio’s gaan gelden. Door deze harmonisatie is het Statuut van autonomie van Catalonië tot Spaanse normen teruggeboetseerd met de talloze ingrijpende wijzigingen die zijn opgelegd door het grondwettelijk hof van Spanje. Dat hof keurt ook voortdurend de wetten van de autonome regio af met een dusdanig resultaat dat er van interne zelfbeschikking geen sprake (meer of nog) is. De enige aanvaardbare stijl van “convivència” wordt aldus door de Spaanse staat gedicteerd. 

      Het collectief dat zich heeft verenigd als “Universitaris per la Convivència” heeft de topbestuurders van de Catalaanse openbare universiteiten vrijwel onmiddellijk na de publicatie van het manifest van 14 october 2019 aangeklaagd onder het motto “Laten we de neutraliteit van onze universiteiten in Catalonië verdedigen” [“Defendemos la neutralidad de las instituciones universitarias en Cataluña”]. Vanzelfsprekend hadden ze de Spaanse publieke opinie mee: “Catalaanse universiteiten hebben zich laten meeslepen door de druk van pro-onafhankelijke studenten”, stelde Jessica Mouzo Quintáns in de nationalistische krant El País in 31 october 2019, “en ze hebben partij gekozen voor het procés“, waarbij het woord procés verwijst naar de ontwikkelingen van de afgelopen jaren die verband houden met het streven naar Catalaanse onafhankelijkheid (https://elpais.com/ccaa/2019/10/30/catalunya/1572467060_860129.html). 

     Terwijl de “rectores” van de Catalaanse openbare universiteiten menen juist in lijn met de universele rechten van de mens op te komen voor de vrijheid van de meningsuiting van de Catalaanse opinieleiders en politici die strafrechtelijk zijn vervolgd, beweren de “convivència” aanhangers (dus de Spaanse nationalisten) dat de universiteiten gepolitiseerd zijn geraakt door deze oproep tot dialoog in plaats van “wetstrijd”–– al zouden ze zelf wellicht liever de term “rule of law” prefereren boven die van “lawfare”. De vier docenten plus één student die door het collectief van 800 als klagers ten tonele zijn gekomen maakten bij het Spaanse Hooggerechtshof bezwaar tegen het feit dat zij gedwongen werden te sorteren onder een bestuur dat een eigen politieke standpunt innam. Daarmee zou, volgens een merkwaardige kronkelgedachte, hun eigen recht op de vrije meningsuiting door het universiteitsbestuur zijn beknot. “We hebben te doen met een ernstig probleem van de ongeoorloofde toeëigening van de universitaire gemeenschap”, stelde een prominente klager (Isabel Fernández). “Een universiteitsbestuur heeft geen recht op vrije meningsuiting. Dat is een persoonsgebonden recht.” (https://elpais.com/ccaa/2019/10/30/catalunya/1572424750_923460.html).

   Het hooggerechtshof heeft nu op 5 october 2020 geoordeeld dat –– verrassing, verrassing –– de klagers gelijk hadden en dat het universiteitsbestuur niet neutraal was gebleven. “De plicht tot neutraliteit houdt in dat de universiteit niet als haar eigen een bepaalde politieke positie kan innemen,” oordeelde het hof, “en al helemaal niet wanneer die positie duidelijk in strijd is met de waarden en principes van het huidige rechtssysteem”. De rechter lichtte verder toe dat een openbare instelling, vooral eentje waarvan de functie niet precies die van politieke vertegenwoordiging is, zich niet kan beroepen op de vrijheid van meningsuiting omdat dat recht een individueel recht is dat openbare instellingen missen. Tenslotte wijst de rechter op het probleem dat de verdediging van politieke handelingen die door het Spaanse strafrecht reeds zijn vervolgd en ongrondwettelijk zijn verklaard (“declarados en su mayoría inconstitucionales y perseguidos por la jurisdicción penal”) niet slechts straffeloos is (“impugnables”) maar dat die verdediging ook de aan de universiteit toevertrouwde ontwikkeling van de studenten en de stafleden verstoort (https://elpais.com/espana/catalunya/2020-10-05/condenada-la-universidad-de-barcelona-por-su-manifiesto-de-rechazo-al-fallo-del-1-o.html). Zodra dus het universiteitsbestuur opkomt voor mensenrechten, gaat de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek kennelijk hard achteruit. 

     De bestuurders van de openbare universiteiten van Catalonië zijn nu gesommeerd hun verklaringen in te trekken, ze van de websites weg te halen en rectificaties te plaatsen. En ze moeten de kosten van de rechtzaak vergoeden.  

De bestuurders van de openbare universiteiten meenden op te komen voor universele waarden. Volgens het ene kamp heeft Spanje “politieke gevangenen” gemaakt door het strafrecht in te zetten als instrument tegen de onafhankelijkheidsbeweging. Volgens het andere kamp zou de Spaanse staat slechts de grondwettelijke orde hebben beschermd tegen de politieke krachten die de eenheid van Spanje bedreigen. Ieders oordeel over deze zaak hangt dus af van de vraag of Spanje terecht de Catalanisten strafrechtelijk heeft vervolgd. De aanklacht, tegen de Spaanse Staat, dat juridische middelen worden ingezet om politieke doelen te bereiken was volgens mij volkomen terecht (zie noot). Het internationaal recht overtroeft het nationaal recht in die landen waar de internationale verdragen terzake zijn verankerd in de geigen grondwettelijke orde. En dat is in Spanje gewoon het geval. 

     De veroordeling van personen vanwege hun deelname aan de promotie en organisatie van een referendum over zelfbeschikking en afscheiding is ongrondwettelijk. Professor Alfred De Zayas, expert op het gebied van internationaal recht en in het bijzonder inzake het recht op zelfbeschikking, heeft herhaaldelijk betoogd dat Spanje krachtens zijn eigen grondwet immers gebonden is aan het Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (voor zijn uitspraken, zie de verwijzingen in de eindnoten, bij de video’s). Artikel 1 van dat verdrag stelt heel duidelijk dat álle volkeren het recht hebben op zelfbeschikking. Dezelfde bepaling is ook opgenomen in het eerste artikel van Het Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten. Alle staten die het VN Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten hebben ondertekend, hebben de verplichting, niet slechts om zelfbeschikking niet te belemmeren, maar een pro-actieve verplichting om het te faciliteren. Het gaat hier volgens De Zayas  dus om afdwingbaar recht dat vervolgens is geïncorporeerd in het Spaanse rechtssysteem, krachtens artikel 10 paragraaf 2 en artikel 96 van de Spaanse Constitutie. Opkomen voor de schending van het recht van de politici, de bestuurders en de voorzitter van het parlement lijkt me dus hetzelfde als opkomen voor de bescherming van fundamentele mensenrechten.  

Geeft het opkomen voor universele mensenrechten dan blijk van “een politieke kleur”? Wél als je de geldigheid van die mensenrechten als overkoepelend recht niet onderschrijft. En dan glijdt je af naar donkere tijden. Want hadden wij in Nederland niet zelf óók eens een vertegenwoordiger van het universiteitsbestuur dat ten behoeve van de gehele universitaire gemeenschap drastische uitspraken deed ter verdediging van de mensenrechten in strijd met het toentertijd geldende rechtssysteem? Op 26 november 1940 sprak professor R.P. Cleveringa, Decaan van de Juridische Faculteit van de Rijksuniversiteit Leiden zich uit, met beroep op de grondwet, de rechtvaardigheid en het internationaal recht, tegen het ontslag, op last van de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied, van zijn joodse collega, de hoogleraar Prof. mr. E.M. Meijers. Was dat ook te politiek? De toespraak van Cleveringa zou leiden tot de staking van alle universitaire activiteiten en, als indirect gevolg, tot de vorming van het studentenverzet. 

Maar goed, ik denk dat Madrid wel spoedig zal aandringen op personeelswisseling in de Catalaanse universiteitsbesturen.

 

Naschrift d.d. 9 october 2020: Vicent Partal.

Zojuist heb ik ook het redactioneel commentaar dienaangaande van Vicent Partal  op Vilaweb gelezen (en eerder gevonden dankzij een Tweet van Gerber van der Graaf – bedankt). Partal, een vooraanstaand journalist en auteur van het onder andere het boek Nou homenatge a Catalunya (Barcelona 2018), betoogt dat de huidige Spaanse rechter verder is gegaan in de beknotting van de Catalaanse universiteiten dan zelfs de Franquistische rechters ooit hadden gedaan (“això que ha fet aquest jutge no ho havien fet els jutges ni en l’època franquista”). Door een”pseudo-beroep” te doen op de neutraliteit van de openbare ruimte, stelt Partal, heeft de rechter een aanslag gepleegd op de democratie (“Aquest pseudo-concepte de neutralitat de l’espai públic és un atemptat contra la democràcia”). Want, zo vat Partal het probleem prachtig samen:

“Als immers onder “neutraliteit” wordt verstaan dat alleen die symbolen kunnen worden getoond die de autoriteiten gepast achten of goed uitkomen,  dan is dit een ‘democratie’  die alleen de publieke uiting van politieke manifestaties mogelijk maakt die afkomstig zijn van de macht. En een systeem waarin de ideologische stellingen van de macht de gehele openbare ruimte mogen innemen, maar waarin de posities die níet door de macht worden gepromoot thuis in het verborgene moeten worden gehouden en niet in het openbaar mogen worden uitgedrukt, is, zoals iedereen eenvoudigweg weet en begrijpt, géén democratie maar een dictatuur. Punt uit en einde van de discussie.”

(“Perquè si per neutralitat s’entén que només es poden mostrar els símbols que els poders públics consideren propis o convenients, això és una ‘democràcia’ que tan sols permet l’expressió pública de les manifestacions polítiques provinents del poder. I un sistema en què les posicions ideològiques del poder poden ocupar tot l’espai públic però les que no són promogudes pel poder s’han d’amagar a casa i no es poden expressar en públic, com tothom sap i entén fàcilment, no és una democràcia sinó una dictadura. Punt, i final de la discussió.”)

Vicent Partal, “Els jutges ultrafranquistes i l’aberrant esguerro de la ‘neutralitat de l’espai públic’. Un sistema en què les posicions ideològiques que el poder decideix poden ocupar tot l’espai públic però les que no són promogudes pel poder s’han d’amagar a casa i no poden expressar-se en públic no és una democràcia sinó una dictadura”, Vilaweb Editorial, d.d. 5 october 2020.

https://www.vilaweb.cat/noticies/els-jutges-ultrafranquistes-i-laberrant-engendre-de-la-neutralitat-de-lespai-public/

 


Noten met de verwijzing naar bronnen voor zover niet direct in de tekst gegeven.  

Verklaring van de hoogste bestuurders van de openbare Universiteiten van Catalonië d.d. 24 Maart 2018 in het Catalaans, “Comunicat dels rectors i la rectora de les universitats públiques catalanes”, https://www.ub.edu/web/ub/ca/menu_eines/noticies/2018/03/053.html?; in het Spaans: https://www.ub.edu/web/ub/es/menu_eines/noticies/2018/03/053.html?; in het Engels: https://www.ub.edu/web/ub/en/menu_eines/noticies/2018/03/053.html?]

Verklaring van de hoogste bestuurders van de Catalaanse Vereniging van Openbare Universiteiten [Asociación Catalana de Universidades Públicas] inzake de veroordeling van deleiders van de onafhankelijkheidsbeweging

(Comunicat de les rectores i els rectors de l’ACUP davant la sentència als líders independentistes”), d.d. 14 october 2019. Catalaans: https://www.ub.edu/web/ub/ca/menu_eines/noticies/2019/10/029.html; Spaans: https://www.ub.edu/web/ub/es/menu_eines/noticies/2019/10/029.html?

De Cleveringa-rede: https://www.dbnl.org/tekst/clev00326no01_01/clev00326no01_01_0002.php

Voor een verzameling informatieve en opiniërende video’s over de juridische problemen in de Catalaanse kwestie, zie mijn groeiende verzameling op www.catalanen.nl. Speciaal relevant zijn de video’s met de diverse experts in internationaal recht: 

Ben Emmerson, Alfred De Zayas, Alessandro Gamberini

  1. Ben Emmerson. “Catalanisten vervolgd door de Deep State van Spanje. Ben Emmerson over de Catalaanse kwestie” (https://vimeo.com/302676976). Voordracht van Ben Emmerson QC, vooraanstaand specialist in internationaal strafrecht, internationaal en Europees publiek recht en mensenrechten, voormalig VN Speciaal Rapporteur over Terrorismebestrijding en mensenrechten over de schending van de mensenrechten door de Spaanse staat, gehouden op het symposium De Catalaanse kwestie in juridisch perspectief, georganiseerd door de Catalaanse Nationale Assemblée (Assemblea Nacional Catalana) op 9 november 2018 te Den Haag.
  2. “Alfred de Zayas. Interview on The Catalan Question and International Law. An interview with professor Alfred de Zayas.” (https://vimeo.com/303280365). Alfred-Maurice De Zayas, vooraanstaand deskundige op het gebied van mensenrechten en internationaal recht, voormalig onafhankelijk rapporteur aan de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten en de Rechtvaardige Internationale Orde van de Verenigde Naties (OHCHR), voorafgaand aan zijn lezing op het symposium over het zelfbeschikkingsrecht van Catalanen georganiseerd door ANC Nederland te Den Haag op 9 november 2018. (Nederlanddse vertaling van de tekst: http://www.lirb.nl/historia-the-historyliner/alfred-de-zayas-te-beweren-dat-een-referendum-illegaal-zou-zijn-is-absolute-onzin/) 
  3. “Alfred De Zayas. The Catalan Question and International Law. Part Two.” (https://vimeo.com/307304691). Registratie van (a) zijn lezing en (b) zijn antwoord op de vragen uit het publiek. Dat laatste is ook apart uitgemonteerd en van ondertitels voorzien in de volgende video.
  4. “Alfred de Zayas – De oorverdovende stilte rond de Catalaanse kwestie” (https://vimeo.com/307611344). De Catalaanse Kwestie in Juridisch Perspectief. De vertaling is in uitgeschreven vorm te vinden via mijn weblog: http://www.lirb.nl/historia-the-historyliner/de-oorverdovende-stilte-rond-de-catalaanse-kwestie-drie-vragen-aan-alfred-de-zayas/
  5. “Lawfare and the Politicization of the Judiciary. Professor Alfred De Zayas on International Law à la carte.” (https://vimeo.com/426553497). Wet-strijd en de politisering van de rechtspraak /  Lawfare and the Politicization of the Judiciary (Nederlands ondertiteld).
  6. “Alessandro Gamberini. Juridische ontsporing. Van daadstrafrecht tot intentiestrafrecht.” (https://vimeo.com/432498775). Alessandro Gamberini, Italiaans strafrechtadvocaat, over de juridische ontsporing in het Spaanse strafproces tegen het streven naar de Catalaanse zelfbeschikking, over de noodzaak om burgerlijke ongehoorzaamheid te beschermen, met ook referentie naar zijn verdediging van Carola Rackete, de kapitein van Sea Watch 3 die in juni 2019, die Afrikaanse drenkelingen op Lampedusa liet ontschepen in weerwil van het verbod van Minister Salvini. Registratie van zijn bijdrage tot een paneldiscussie, geleid door een prominente Catalaanse journalist, Antoni Bassas (ARA), in de Foreign Friends of Catalonia “Conferència Catalunya al món” gehouden in de Paranimf de la Facultat de Medicina de la Universitat de Barcelona op 10 september 2019..
    .
    Video’s met betrokken Catalanisten (belanghebbend, betrokken maar daardoor niet noodzakelijkerwijs partijdig)
  7. “Een onafhankelijk Catalonië?” Carles Puigdemont in gesprek met Tim Huiskes en studenten in de grote zaal van het Academiegebouw van de Rijksuniversiteit Groningen (vimeo.com/327423737). College Tour georganiseerd door de Studium Generale Groningen aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) op 13 februari 2019. De Nederlandse ondertitels zijn uitgeschreven: http://www.lirb.nl/historia-the-historyliner/een-onafhankelijk-catalonie-college-tour-met-carles-puigdemont-studium-generale-groningen-nederlandse-ondertitels/
  8. “Elisenda Paluzie. Interview on the Catalan Question and International Law.” (https://vimeo.com/303891099) An interview with professor Elisenda Paluzie, Expert in International Economics (Yale University, University of Barcelona) and President of the Assemblea Nacional Catalana (ANC).
  9. “Clara Ponsatí – Brief Introduction to the Catalan Question” (https://vimeo.com/329405907). Professor Clara Ponsatí delivering a lecture on the Catalan Question at the John Stuart Mill College to PPE students of the Free University in Amsterdam (Vrije Universiteit) on March 6th, 2019. This is her introduction to the Q&A session with PPE students (see below).
  10. “Clara Ponsatí – Q&A with PPE students on the Catalan Question” (https://vimeo.com/331461044). Second video of the PPE Encounter with Professor Clara Ponsatí  at the John Stuart Mill College at the Free University in Amsterdam (Vrije Universiteit) on March 6th, 2019. This second video is the Q&A session with the Philosophy, Politics and Economics students.
  11. “Lluís Puig i Gordi: ‘Dit is geen rechtszaak, dit is een klucht!'” (https://vimeo.com/333121818). Interview met Lluís Puig i Gordi, uitgeweken regiominister voor cultuur in de regering van Carles Puigdemont, vlak voor aanvang van het strafproces in het Spaanse Hooggerechtshof te Madrid tegen de leiders van de onafhankelijkheidsbeweging en de voormalige bewindslieden van de Catalaanse regering onder leiding van president Carles Puigdemont. Ter gelegenheid van een manifestatie voor het gebouw van de Europese Commissie op 12 februari 2019. 
  12. “Jordi Pesarrodona: Demòcrata acusat falsament de delicte d’odi” (https://vimeo.com/459859889). Entrevista amb Jordi Pesarrodona, Comediant / Pallasso i també, en 2017, regidor d’ERC de Sant a Joan de Vilatorrada, el 18 de setembre de 2019; i al Simposi “Human Rights à la Carte”, La Haia, Països Baixos, el 19 de octubre de 2019. Amb una  contribució de Albert Pié Lacueva, Degà del Il·lustre Col·legi d’Advocats de Manresa, el 17 de setembre de 2019.
    .
    .
    Voor de verdere verdieping in de achtergronden van de Catalaanse kwestie: 
  1. “Les fosses comunes de la Guerra Civil i la dictadura Franquista.” (https://vimeo.com/368795769). Reflexions de Joan Sebarroja, defensor dels dret humans, al costat de la Fossa del Camí de Les Torres, Sant Joan de Vilatorrada, prop de Lledoners, el 17 de setembre de 2019. Encara sense subtítols en Neerlandès. 
  2. “The MEP speeches on the exclusion of 3 MEPs from taking their seats in the European Parliament.” (https://vimeo.com/347285888). Four Members of the European Parliament delivered a speech on the exclusion of 3 MEPs from taking their seats in the European Parliament. Marisa Matias (Portugal), Matt Carthy (Ireland), Ivo Vajgl (Slovenia) and Gérard Onesta (France). Strasbourg, July 2nd, 2019. Languages spoken in this video: Catalan, Castilian, English and French.The video also serves as a souvenir from that remarkable event of some 10.000 peaceful protesters next to the European Parliament Buildings.  For which you might also want to watch: 
  3. “Omplim Estrasburg” –– “Let’s fill the City of Strasbourg” (English subtitles)(https://vimeo.com/346392958). “European Parliament: Whatever happened to my vote?”Over 10.000 EU citizens gathered outside the European Parliament on the 2nd of July, protesting that three Catalan MEPs, who were elected in May, have been prevented from taking their seats by the Spanish authorities in collusion with Antonio Tajani. 
  4. “Omplim Den Haag I (Preview to the “Human rights à la carte” Symposium)” (https://vimeo.com/364651443). Algemene introductie tot het probleem, gebruikt als opening van een symposium in Den Haag over de Catalaanse kwestie in het perspectief van “internationaal recht à la carte”. 
  5. “Omplim Den Haag II. Entrega Petició (Aanbieding petitie)” (https://vimeo.com/365847549). Aanbieding petitie catalaansegevangenen.petities door initiatiefneemster Laura Prat Bertrams, Den Haag, 8 october 2019.
  6. “Het Catalaans. Een middelgrote Europese taal. Interview van Eva Daussà met Professor F. Xavier Vila i Moreno” (https://vimeo.com/431749631). Interview van Eva J. Daussà (Universiteit van Groningen) met Francesc Xavier Vila i Moreno (Hoogleraar Catalaanse Sociolinguistiek en Catalaanse Taalkunde, Directeur van de afdeling Catalaanse Taal en Literatuur en Algemene Taalwetenschap van de Universiteit van Barcelona). Barcelona 13 September 2019.
     
    Voor de sfeer tenslotte: 
  7. “Diada 2019 – Record videogràfic de la Diada Nacional de Catalunya del 2019” (https://vimeo.com/456590137). Record videogràfic de la Diada Nacional de Catalunya del 2019 (que s’ofereix per amics holandesos de la República Catalana com a consol en temps de quarantena).

Politieke vervolging in Spanje vastgesteld door International Trial Watch

International Trial Watch heeft afgelopen week hun definitieve rapport gepubliceerd over het maxistrafproces dat de Spaanse Justitie heeft gevoerd tegen negen vooraanstaande personen die betrokken zijn geweest bij het referendum over Catalaanse onafhankelijkheid in October 2017 die resulteerde in het uitroepen van de Catalaanse Republiek. Ze hebben waarnemers naar het proces gestuurd en een nauwgezet onderzoek verricht naar de aanklachten, de behandeling en de vonnissing.

The organizations that sign this factual and legal assessment have carried out a monitoring process of the trial before the Spanish Supreme Court with renowned jurists acting as national and international observers during the months of February to June 2019. We have also analysed in depth the legal proceedings and the judgement and we have reached the conclusion that the proceedings and the judgement violate the following principles and rights: principle of legality in criminal law, right to liberty, freedom of expression, freedom of ideology, right to peaceful assembly and the free exercise of representative public office, as well as the right to due process and with all guarantees.”

In de conclusie stellen ze vast dat er inderdaad sprake is van een politieke vervolging. Het woord “politieke gevangenen” mag van de Spaanse overheid weliswaar niet worden gebruikt, maar het feit ervan is ontegenzeggelijk. Ik citeer de conclusie van het rapport: “The great violation of the abovementioned rights and principles caused by the judge- ment and the reasoning within it make it impossible to analyse this judgement from a strictly legal point of view. Any earnest attempt at interpreting the judgement based on technical and legal concepts, such as sedition, uprising, violence or fundamental right becomes unsuccessful. The reason is surely because it is a clearly ideological resolution aimed at replacing the political solution that is needed in the conflict in Catalonia.”

Klare taal. Als de rechtsgang in deze zaken deel uitmaakt van “het echte Spanje”, zoals de politieke leiders van de grote Spaanse regeringspartijen van de laatste jaren het willen (PP, PSOE), dan moeten we volgens mij in EU verband concluderen dat de rechtstatelijkheid van Spanje ernstig tekort schiet. Het lijkt me tijd om een artikel 7 procedure tegen Spanje in te stellen.

Het rapport is hier af te laden.

 

Eindnoot. Het is goed om te weten, in dit verband, dat de Spaanse Staat deze week ook een negatief signaal heeft gekregen met de opinie van de advocaat generaal van het Hof van Justitie van de Europese Unie in Luxemburg, Maciej Szpunar, vanwege de ad hoc maatregelen die genomen zijn om Oriol Junqueras te belemmeren zijn zetel in het Europees Parlement in te nemen. De opinie stelt dat het mandaat van een Europees Parlementslid voortvloeit uit de wil van het electoraat en niet voorwaardelijk kan worden gesteld aan de voltooing van formaliteiten in de afzonderlijke lidstaat –– in dit geval de verplichting om in het Spaanse Parlement eerst nog even trouw te zweren op de Spaanse Grondwet, terwijl de gekozen persoon daar fysiek niet aanwezig kan zijn; het is volgens de advocaat generaal aan het Europees Parlement om te beslissen of een gekozen lid wel of niet immuniteit geniet. Deze opinie (Zaak C-502/19, d.d. 12 November 2019) is inzet voor de zaak waarover het hof later nog zal beslissen. Het zal ook implicaties hebben voor de andere gekozen leden, Carles Puigdemont en Toni Comín.

Voor verdere toelichting en duiding, zie bijvoorbeeld David M. Herszenhorn, “Spain was wrong to impede Catalan candidate from taking MEP seat, says top lawyer. Legal opinion favors Oriol Junqueras seeking immunity from prosecution”, in: Politico, 12 november 2019.

 

Oproep aan de mede-Europeanen in een enorm spandoek prominent op de toegangsbrug van Besalú, een iconisch stadsgezicht dat door veel toeristen zal worden gezien (©2018 Huib J. Lirb).

Oproep aan de mede-Europeanen in een enorm spandoek prominent op de toegangsbrug van Besalú, een iconisch stadsgezicht dat door veel toeristen zal zijn gezien maar dat dan toch slechts weinig mensen kennelijk aan het denken heeft gezet (©2018 Huib J. Lirb).

“Alsof de aarde plat was.”

Dit is de tekst van mijn toespraak gehouden op 18 mei 2019 in Amsterdam ter gelegenheid van de Jocs Florals op de Dam, een evenement georganiseerd door Assemblea Nacional Catalana Nederland met onder andere Laura Prat Bertrams en Meritxell Serret, gevolgd door poëzie, muziek (van Cobla Amsterdam) en dans.

De korte versie zoals uitgesproken

“Verontrustend genoeg moet vandaag opnieuw door Catalaanse ballingen een oproep worden gedaan aan de Nederlanders om zich in te spannen voor het herstel van de democratie en rechtsorde in Spanje. Net als in 1974 zijn er Catalaanse ballingen verspreid over Europa. Deze ballingen, zoals mevrouw Meritxell Serret, spannen zich onvermoeibaar in voor de gelding van de politieke rechten van henzelf én van die van hun electorale achterban.

        Zij zijn vrije burgers van de Europese Unie want er staat geen Europees aanhoudingsbevel meer tegen ze uit. De Spaanse Justitie haalde meerdere keren bakzeil bij buitenlandse rechters omdat het delict van rebellie niet werd erkend. Het is voor iedereen, behalve de Spanjaard, immers zonneklaar dat de beklaagden geen gewapende opstand hebben georganiseerd maar gewoon een referendum. 

In het referendum van 1 October 2017 stemde een meerderheid voor de onafhankelijkheid. Dat referendum werd door de Spaanse Staat verboden en zoveel mogelijk gefrustreerd. Daarbij is grof geweld gebruikt. Meer dan duizend mensen hebben medische verzorging gezocht ten gevolge van de verwondingen die de Spaanse politiemensen op die dag hadden toegebracht. De organisatoren van het referendum worden nu strafrechtelijk vervolgd, net als de politici die uitvoering hebben gegeven aan de uitslag door de Catalaanse Republiek uit te roepen. Hetzelfde gebeurt met alle mensen die het referendum hebben gefaciliteerd, zoals de honderden burgemeesters en schooldirecteuren die hebben meegewerkt aan de inrichting van de stembureau’s. En nu wordt ook de directie van de Catalaanse publieke omroep vervolgd wegens lidmaatschap van een criminele organisatie, met een strafeis tot acht jaar, omdat men partijdig verslag zou hebben gedaan van de gebeurtenissen in 2017. 

     Het Spaanse Hooggerechtshof is inmiddels bezig met het eerste strafproces tegen de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Draconische straffen tot wel 30 jaar worden geëist tegen mensen die slechts hun democratische en politieke rechten hebben uitgeoefend. En intussen hebben deze beklaagde democraten dan al een jaar tot anderhalf in voorlopige hechtenis gezeten. 

      Internationale waarnemers hebben herhaaldelijk hun twijfels geuit over de rechtvaardigheid, onpartijdigheid en billijkheid van het maxi-strafproces. Zo hebben Spaanse politiemensen verklaringen gegeven die volstrekt ongeloofwaardig zijn in het licht van de talloze documentaire video’s die op die dag zijn gemaakt. De rechter neemt ze niet in beschouwing. En dat levert een ridicule situatie op waarvan het lachen ons snel vergaat. De zaak is onder de rechter? Jawel, onder een rechter die vooral de kunst van het weglaten goed verstaat. Veel vragen van de verdediging worden bruusk gediskwalificeerd. Talloze getuigendeskundigen die door de verdediging zijn voorgesteld, zijn sowieso niet welkom geheten in de poppenkast van het Spaanse Hooggerechtshof. De onontkoombare conclusie is dat het hier gaat om een politieke vervolging.

Dit kan niet worden afgedaan als een interne aangelegenheid van Spanje: de schending van mensenrechten gaat de gehele Europese Unie aan aangezien die een waardengemeenschap zegt te willen zijn. De grote kwestie die hier achter steekt is die van het recht op zelfbeschikking van de Catalanen. Dat recht is door de Verenigde Naties en de Europese Unie bij verdrag gegarandeerd. En via die verdragen is het recht ook geïncorporeerd in de Spaanse grondwettelijke orde. Het is dan ook een misverstand dat het referendum illegaal zou zijn. Niettemin stélt de Spaanse Staat het toch gewoon zo, alsof de aarde plat was, nét als de Spaanse conservatieve media en, met hen, het gros van de buitenlandse journalisten die de zogenaamde kwaliteitskranten volgen. Alsof de aarde plat was.”

De langere versie zoals die was toegesneden op het eerder toegewezen tijdsbudget

“Deze manifestatie is, zoals gezegd, een herhaling van eenzelfde bijeenkomst die Catalaanse ballingen uit alle landen hebben gehouden in october 1974. Toen werd een politieke oproep gedaan aan de Nederlanders om zich in te spannen voor het herstel van de democratie en rechtsorde in Spanje. 

      Verontrustend genoeg hebben we vandaag te maken met een variatie op datzelfde pleit. Want opnieuw zijn er Catalaanse ballingen verspreid over de landen België, Schotland en Zwitserland. Deze ballingen, zoals inderdaad mevrouw Meritxell Serret, de voormalig minister in de regering van de 130e president van de Catalaanse Generalitat, spannen zich onvermoeibaar in voor de gelding van de politieke rechten van henzelf én van die van hun electorale achterban.

        De ballingen zijn gewoon vrije burgers van de Europese Unie want er staat geen Europees aanhoudingsbevel meer tegen ze uit. Die zijn ingetrokken nadat rechters in België en Duitsland het Spaanse verzoek tot uitlevering hadden verworpen. Rechters in Zwitserland en Schotland zouden datzelfde doen. Alleen Spanje gelooft nog in de geldigheid van de aanklacht van rebellie, een delict dat het gebruik van geweld veronderstelt of de gerichte aanstichting daartoe. De Spaanse justitie is inmiddels bezig met de berechting van een groep sleutelfiguren van de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Draconische straffen worden geëist tegen mensen die slechts hun democratische en politieke rechten hebben uitgeoefend. Internationale waarnemers hebben herhaaldelijk hun twijfels geuit over de rechtvaardigheid, onpartijdigheid en billijkheid van het maxi-strafproces. De onontkoombare conclusie is dat het hier gaat om een politieke vervolging.

Ik zou hier omstandig uitdrukking willen geven aan mijn verontwaardiging over de schandelijke schending van mensenrechten in het hele proces. Maar het is wellicht nuttiger om te proberen aan de belangstellende toehoorder een paar misverstanden aan te kaarten die aan de basis liggen van de zaak.  

De grote kwestie die hier achter steekt is natuurlijk die van het recht op zelfbeschikking van de Catalanen. Dat recht is door de Verenigde Naties en de Europese Unie bij verdrag gegarandeerd voor ieder volk dat daartoe een democratisch besluit wenst te nemen. Op 1 October 2017 nám het Catalaanse electoraat dat besluit, in een referendum dat door de Spaanse Staat werd verboden en dat zoveel mogelijk werd gefrustreerd. Met grof geweld. Meer dan duizend mensen hebben medische verzorging gezocht ten gevolge van de verwondingen die de Spaanse politiemensen op die dag hadden toegebracht. Ondanks de repressie was de opkomst groot. De uitslag was een overduidelijke overwinning voor de voorstanders van de onafhankelijkheid van Catalonië als republiek. Zoals bekend worden de organisatoren van het referendum nu strafrechtelijk vervolgd, net als de politici die uitvoering hebben gegeven aan de uitslag door de Catalaanse Republiek uit te roepen. Hetzelfde gebeurt met alle mensen die het referendum hebben gefaciliteerd, zoals de honderden burgemeesters en schooldirecteuren die hebben meegewerkt aan de inrichting van de stembureau’s. En afgelopen week is bekend gemaakt dat ook de directie van de Catalaanse publieke omroep zal worden vervolgd wegens lidmaatschap van een criminele organisatie, met een strafeis tot acht jaar, omdat men partijdig verslag zou hebben gedaan van de gebeurtenissen in 2017. 

Maar nu even terug naar de basis. Het is een misverstand dat het referendum illegaal zou zijn. Het recht tot zelfbeschikking, intern of extern, is een fundamenteel mensenrecht gegarandeerd door het Verdrag Inzake Burgerrechten en Politieke Rechten van de Verenigde Naties. Dat hele verdrag is ook geïncorporeerd in de Spaanse grondwettelijke orde. Daarom klopt de bewering niet dat de Spaanse grondwet een dergelijk referendum zou verbieden. Niettemin stélt de Spaanse Staat het toch gewoon zo, alsof de aarde plat was, nét als de Spaanse conservatieve media en, met hen, het gros van de buitenlandse journalisten die de zogenaamde kwaliteitskranten volgen. 

Evenmin is het een interne aangelegenheid van Spanje: de schending van mensenrechten gaat de gehele Europese Unie aan omdat die nu eenmaal is opgericht als een waardengemeenschap. 

Er zijn meer misverstanden die een belemmering vormen voor een beter begrip van de Catalaanse kwestie. Kwade tongen beweren, ten onrechte, dat de Catalaanse taal en cultuur niet authentiek genoeg zouden zijn maar slechts romantische fabricaten van de 19e eeuw. Ook worden de historische aanspraken van Catalanen veelal in twijfel getrokken. Dat Catalonië in 1714 van zijn soevereiniteit is beroofd door de Spaanse Monarchie en vervolgens een culturele en politieke genocide heeft moeten ondergaan, wordt tegenwoordig vrij algemeen beschouwd als “oude geschiedenis”, als “water onder de brug”. Maar wanneer verjaart een annexatie eigenlijk? Wanneer moet men zwijgen over bijvoorbeeld die van Tibet door China? Na 100 jaar? Na 200 jaar? Kijk, als iedereen het vergeten is of het niet belangrijk genoeg meer vindt, ja, dan is de zaak vast afgelopen. Maar wanneer het duidelijk is dat een volk zich honderden jaren lang, hoewel in fases van wisselende intensiteit, maar blijft verzetten tegen de politieke en culturele overheersing van de voormalige buren, dan is het toch niet aan buitenstaanders om te zeggen wanneer het genoeg is geweest?

De geschiedenis van de relaties tussen Catalonië en Spanje in de afgelopen drie- tot vierhonderd jaar wordt gekenmerkt door een voortdurend streven naar de (herwinning) van de Catalaanse onafhankelijkheid. Het is een krachtenspel tussen Catalanen die hun culturele en politieke rechten verdedigen tegen de aanhoudende druk van de overweldigers uit Madrid, de Castilianen, om de Catalaanse samenleving te doen voegen naar de eigen standaard. Het is met andere woorden een eeuwendurend proces van culturele overheersing dat we Castilianisatie kunnen noemen of Spanjolisatie.  Van tijd tot tijd is de repressie van de politieke en culturele rechten zo hevig geweest dat er sprake was van culturele genocide, zoals beslist gezegd mag worden voor de tijd onder het regime van de Nationalisten van Franco. Alleen op een knullig niveau van folklore mocht de Catalaanse identiteit blijven bestaan omdat dat voor de buitenwacht de indruk zou geven van culturele diversiteit en, gelijk de castañetjes en het stierenvechten, de aantrekkingskracht voor toerisme zou verhogen. Het gevaarlijke en destructieve nationalisme dat zo’n problematische rol speelt in de Catalaanse kwestie is dus juist het Spaanse nationalisme, dat vanaf de 17e eeuw onverminderd uitgaat van Madrid, en niet het evenzo veelal genoemde “nationalisme” van de Catalanen die daar ook nu nog op democratische en vreedzame weg aan willen ontkomen.  

Na de dood van de dictator in 1975 werd zijn aangewezen erfopvolger, koning Juan Carlos van Bourbon, de nominale regisseur van de grote Transitie. Het fascistische Spanje zou zich omvormen tot een democratische rechtsstaat om netjes toe te kunnen treden tot de Europese Gemeenschap. Veel van Franco’s ministers en topbestuurders luisterden naar de tijdgeest en ontpopten zich als ware democraten, ogenschijnlijk althans, en men nodigde zelfs de uitgeweken ballingen van linkse zijde uit om aan tafel te komen voor onderhandelingen. Er werd een grondwet opgesteld die in fases werd goedgekeurd door zowel het parlement als de bevolking, bij referendum. Alles leek democratisch piekfijn volgens het boekje te zijn verlopen en het buitenland, dat intussen toch al gewoon zaken had gedaan met Spanje, was blij dat de smet van fascisme daarmee van iedereen was afgegleden. De smet leek extra snel te zijn verdwenen omdat er meteen werd besloten tot een algemeen verbod op het oprakelen van oud zeer.  Met de wet op Amnestie van 1977 werden alle zonden in een klap witgewassen. En veel mensen hebben vandaag nog grote moeite met deze wet van, zogenaamd, Amnestie en Amnesie. De documentaire film “El Silencio de Otros” (“Andermans stilzwijgen”), die afgelopen jaar draaide op het IDFA festival is in dit verband van harte aanbevolen. 

Intussen bestaat er steeds meer twijfel over het welslagen van de transitie. Volgens velen heeft de kliek van Franco zich diep in de staat ingegraven ––in de politiek, het bestuur, het bedrijfsleven en zelfs de rechtspraak–– en heeft deze kliek zich al die tijd weten te verversen met mensen die zich op ouderwetse wijze gedragen als de corrupte en autoritaire Nationalisten van weleer. Dit zou nog steeds zijn weerslag vinden in de gebrekkige staat van de democratie en de rechtsorde. Veel van de Catalanen die streven naar onafhankelijkheid willen zich juist van Spanje afscheiden om eindelijk te ontkomen aan wat zij beschouwen als een gijzeling door de hoeders van de Spaanse grondwet. 

Maar dan komt het volgende misverstand: de Catalanen hebben toch zelf met een overgrote meerderheid vóór de grondwet gestemd? Met de Spaanse grondwet van 1978 zijn inderdaad alle partijen indertijd accoord gegaan. Met de Catalanen die gericht waren op samenwerking voorop, Maar dat accoord werd grotendeels bereikt uit angst voor een terugval tot een openlijke dictatuur, met de hoop gevestigd op de Europese bescherming en met de belofte dat de autonomie van de regio’s in de komende jaren verder zou worden uitgewerkt. 

    Die belofte van interne zelfbeschikking is echter niet waargemaakt. Het Spaanse nationalisme heeft zoals altijd geleid tot de versterking van de nationale eenheid van Spanje, in alle opzichten, ondanks de belofte van de grondwet om regionale eigenheid en verscheidenheid te garanderen. De Spaanse grondwet van 1978 bevat de onmogelijke tegenstelling van een ondeelbare natie die uit verschillende nationaliteiten bestaat. “De Grondwet berust”, volgens het tweede artikel en ik citeer, “op de onlosmakelijke eenheid van de Spaanse Natie, gemeenschappelijk en ondeelbaar vaderland van alle Spanjaarden, en erkent en waarborgt het recht op autonomie van de nationaliteiten en regio’s waaruit zij is samengesteld, alsmede de solidariteit tussen al deze onderling.” 

De duivel zit in de staart. Want die solidariteit is in de praktijk volledige harmonisatie gaan betekenen. Met een wisselende intensiteit heeft de Spaanse Staat homogeniteit afgedwongen, gelijkvormigheid, op Spaanse leest. Want een autonome regio mag best wel een eigen wet aannemen, maar die moet dan op ongeveer gelijke wijze ook door alle andere regio’s worden aangenomen. Anders wordt de wet geheid vernietigd door het Spaans Constitutioneel Hof. En de kans op welslagen is vaak klein voor bijvoorbeeld Catalaanse voorstellen. De meerderheid van de 17 autonome regio’s zal tégen zijn. Dat is niet toevallig. Want er zijn in de Transitie juist zoveel regio’s in het leven geroepen, om de historische nationaliteiten van de Basken, Catalanen en Galiciërs tot een minderheid te reduceren. Het gewicht van Castilië weegt altijd zwaarder en het Constitutioneel Hof zal altijd leunen. Dát is de “harmoniserende” uitwerking van het beroemde “rondje koffie voor iedereen”.

En zo zijn na de verwerping van het Catalaanse Statuut van Autonomie door het Constitutioneel Hof in  2010 vrijwel alle besluiten van de autonome Catalaanse regio teruggedraaid. Hierbij ging het om zulke zaken als: 

  1. subsidies voor schone energie en maatregelen ter reductie van de CO2 uitstoot;
  2. bijzondere bijstand voor arme huishoudens die de energierekening niet kunnen betalen;
  3. een voorziening voor arbitrage ter voorkoming van huisuitzetting bij betalingsachterstanden van huur of hypotheek;
  4. een eigen wet ter bevordering van de gelijke behandeling van mannen en vrouwen;
  5. een aparte belasting op leegstaande woningen ter bevordering van sociale woningbouw;
  6. het voeren van de Catalaanse taal naast de Castiliaanse in het onderwijs;
  7. het verbod op het houden van stierenvechten.

Het voorbeeld van het stierenvechten raakt de kern van het Spaanse staatsnationalisme. Men zal het stierenvechten in alle regio’s moeten blijven faciliteren. Ook in Catalonië. En daarbij moet de stier dan ook wel écht worden gedood. De Balearen hadden in 2017 namelijk geprobeerd het probleem te omzeilen door de stieren in leven te houden, zelfs zonder bloedvergieten. De Spaanse regering heeft daarop onmiddellijk bezwaar aangetekend bij het Constitutioneel Hof.  Er moet en zal immers bloed vloeien want anders is het niet Spaans genoeg. Het is niet voor niets erkend nationaal erfgoed en met trots op de kandidatenlijst van het Unesco Werelderfgoed gezet! En zónder stierenbloed is het volgens het Constitutioneel Hof geen Spaanse cultuur – en daarom moeten de Balearen nu ook weer terug in het geharmoniseerde gelid.   

En zo wordt de feitelijke autonomie van de regio’s door besluiten van het Constitutioneel Hof in Madrid beperkt om alle regio’s zo gelijkmatig mogelijk te “Spanjoliseren”. In Catalonië is aldus het Statuut van Autonomie, dat de behoefte aan zelfbeschikking “intern” had kunnen houden, in de praktijk afgebroken tot een dode letter. 

     Die afbraak op zich is een grove schending van de mensenrechten door de Spaanse Staat. En het is precies vanwege dié systematische beperking van het zelfbeschikkingsrecht van de Catalanen dat de aanhang van de onafhankelijkheidsbeweging de laatste jaren zo sterk is gegroeid. Volgens de Grondwet zou tenminste deze interne zelfbeschikking, de autonomie, gewaarborgd moeten zijn. Maar de Spaanse Staat houdt zich daar niet aan.

Politiek is de uitnodiging om echt de dialoog aan te gaan nog altijd open. De ingrijpende verwerping van het Catalaanse Statuut van Autonomie in 2010 was voor veel Catalanen echter het bewijs dat er met Spanje niet viel samen te werken. Met een dusdanig onwerkbare relatie met Madrid werd het steeds meer mensen duidelijk dat afscheiding de enige uitweg nog was. Dat onafhankelijkheidsstreven neemt nu alleen maar verder toe dankzij de actuele repressie door de Spaanse staat en de opzichtige wederopleving van een Franquistische onderstroom die terug is van nooit weggeweest. Dát is de essentie van de zaak.”

 

De echo van Puig i Cadafalch

Een van de gebouwen van het Caves de Codorníu complex dat ontworpen is door Josep Puig i Cadafalch in Sant Sadurní d'Anoia in de Penedes. Foto ©2019 Huib J. Lirb

Een van de gebouwen van het Caves de Codorníu complex dat ontworpen is door Josep Puig i Cadafalch in Sant Sadurní d’Anoia in de Penedes. Foto ©2019 Huib J. Lirb

In het kader van mijn onderzoek ontdekte ik vandaag de mogelijkheid om gebruik te maken van een citaat van Georges Dwelshauvers uit 1925 over Josep Puig i Cadafalch om, vanwege een paar overeenkomsten, eer te betonen aan President Carles Puigdemont i Casamajó. Eerstgenoemde was behalve geleerde en vermaard modernist architect (zie foto) ook gedeputeerde in Madrid geweest voor de Lliga Regionalista én, vooral, de president van de Unie van Catalonië, “la Mancomunitat de Catalunya”, van 1917 tot 1924. Met deze Unie erkende de Spaanse Staat voor het eerst sinds 1714 de eigenheid van Catalonië als persoonlijkheid (cf. het “fet diferential” van Vicens Vives) en als territoriale eenheid. Puig i Cadafalch werd vervangen door een stroman van de dictator Primo de Rivera die, uiteraard, na de staatsgreep van 13 september 1923 meteen begon met de afbraak van de interne zelfbeschikking die Catalonië die korte tijd mede dankzij Puig i Cadafalch had mogen genieten.

 

Het eerbetoon van Georges Dwelshauvers aan Puig i Cadafalch: “Aan het vertrouwen van zijn medeburgers en zijn kwaliteiten van integriteit, bestendigheid, toewijding aan het collectieve ideaal, was het te danken dat hij meerdere jaren het ambt van hoofdmagistraat van de Unie van Catalaanse provincies mocht bekleden. Hij legde de functie van President van de Mancommuniteit van Catalonië neer op de dag dat het militaire bestuur besloot dat de raadsleden gekozen door het electoraat plaats moesten maken voor mannen die zonder verkiezing zijn benoemd door de Centrale Macht.” (Origineel citaat: “J. Puig i Cadafalch […] dut à la confiance de ses concitoyens et à ses qualités d’intégrité, de fermeté, de dévouement à l’idéal collectif, d’occuper pendant plusieurs années la charge de premier magistrat de l’Union des Provinces Catalanes. [New paragraph.] Il a abandonné les fonctions de Président de la Mancommunauté de Catalogne le jour où le Directoire militaire décida que les conseillers élus par le suffrage populaire devaient céder la place à des hommes nommés, d’autorité et sans élection, par le Pouvoir Central”) (Dwelshauvers 1926, viii)

Door het dictaat van Madrid, met andere woorden, zoals ook het Spaanse grondwet artikel 155 bruusk is gebruikt om een einde te maken aan het democratische bestuur van Catalonië onder leiding van President Carles Puigdemont i Casamajó in 2017.

De politieke betekenis van Puig i Cadafalch is een omgekeerde (want terugkijkend) echo in de geschiedenis van die van de 130e President van de Generalitat die nu in ballingschap werkt aan de verdere ontwikkeling van de Catalaanse Republiek. Maar daar zit dan ook wel weer een belangrijk verschil: Puig i Cadafalch streefde niet een Catalaanse Republiek na en zag, als volksvertegenwoordiger voor de Regionalistische Liga, toch nog de mogelijkheid om binnen het raamwerk van een Spaanse Staat een hoge mate van intern zelfbeschikkingsrecht voor Catalonië te verwezenlijken. Ook Puigdemont en de zijnen hebben jarenlang steevast geprobeerd met het centrale gezag in Madrid te onderhandelen om de autonomie van Catalonië te verwezenlijken en te bestendigen. Maar hoewel die interne zelfbeschikking door de Spaanse grondwet van 1978 is beloofd en althans nominaal gegarandeerd, is de kwaliteit ervan door de praktische werking van het Spaanse Constitutioneel Hof steeds verder geërodeerd. Met de totale opschorting van de Catalaanse autonomie in het najaar 2017 werd uiteindelijk ook de Catalaanse democratie het slachtoffer van Spaanse “lawfare”.
PS. Carles Puigdemont over zijn vruchteloze pogingen om met Madrid in constructief overleg te gaan, in een interview met  Jordi Alemany, gisteren gepubliceerd in El Punt Avui

Diu que “el diàleg, la negociació i el referèndum acordat avui sabem que són fantasies”. No hi ha cap esperança?
Sóc analític i em baso en les evidències que no teníem fa un temps, que ens diuen que l’Estat de cap de les maneres s’avindrà a parlar, ja no negociar, sobre el dret a l’autodeterminació o una versió més suau com el dret a decidit. No és una opinió, són fets. I dic que en siguem conscients. Si volem ser responsables, ens hem de basar en evidències, no en màgia. La màgia diu que l’Estat espanyol un dia, per una raó que desconeixem, s’avindrà a asseure’s a una taula per parlar d’un referèndum, però la realitat diu el contrari. Tenim al davant un estat que en termes de Catalunya no està al segle XXI ni a Europa.

Va creue mai en el diàleg?
Si. És una de els lliçons apreses de l’octubre del 2017. Espanya havia canviat en molts aspectes, però gens en el de la sacrosanta unitat de la pàtria. I va ser una gran decepció. Jo vaig fer absolutament tot per donar una oportunitat al diàleg. Dos anys després hem de ser justos i honestos i dir que no ha canviat absolutament res. I no cal insistir més en aquesta camí, perquè no hi ha sortida.”
(http://www.elpuntavui.cat/politica/article/17-politica/1644785-seria-preocupant-una-deriva-antipartits-a-la-diada.html)

Spaanse veiligheidsdiensten beschuldigd van verzuim om tijdig en adequaat te handelen bij voorkennis van een op handen zijnde aanslag in Catalunya in september 2017

De Spaanse geheime dienst had de Rambla terroristen in het vizier, intensief in onderzoek, daags voor hun aanvallen in Barcelona en Cambrils, maar heeft verzuimd (of is er niet ingeslaagd) tijdig op te treden. Evenmin is de Catalaanse politie ingelicht. Zo blijkt nu uit de recente onthullingen (https://www.elnacional.cat/…/spanish-intelligence-listening…).

Het vermoeden was er eigenlijk al. Op 30 augustus 2017 schreef ik op Facebook” “De Catalaanse politie Mossos D’Esquadra heeft de klopjacht op de terroristen “van Ripoll” in de afgelopen weken heel goed weten uit te voeren ondanks het feit dat deze bij wet afzonderlijk opererende politiedienst van Catalunya van de kant van de natiestaat Spanje géén eigen verbinding heeft gekregen met Europol. De Catalanen hebben echter weer eens bewezen de verantwoordelijkheid van onafhankelijkheid dan toch gewoon goed aan te kunnen.” (nu hier te vinden: http://www.lirb.nl/…/de-catalaanse-troebelen-1-de-held-van…/). Want inderdaad heeft het team van Trapero naderhand goed gepresteerd, ondanks de tegenwerking of tenminste het gebrek aan medewerking vanuit Madrid (https://www.racocatala.cat/…/trapero-denuncia-madrid-obstru…)
De majoor Trapero was de held van de week (http://www.euronews.com/…/josep-lluis-trapero-the-very-cata…), maar dat zou hem later bezuren. De Spaanse Staat is nu al twee jaar bezig de man strafrechtelijk te vervolgen voor rebellie vanwege het faciliteren van het referendum over de Catalaanse onafhankelijkheid. Is dat een rookgordijn? Misschien heeft de verbetenheid waarmee men hem koste-wat-kost in de cel wil krijgen wel eerder te maken met dit geklungel van de Spaanse veiligheidsdiensten die, als dit allemaal klopt, het belangrijker hebben gevonden de Catalanen buiten spel te houden –– in nota bene hun eigen jurisdictie –– om zo te voorkomen dat die de kans zouden krijgen te bewijzen dat ze hun taak goed konden uitvoeren.

Hoe dan ook, “Something’s rotten in the State of Spain”.

Deze affaire rakelt oude geschillen op die ongetwijfeld verband houden met de strijd van de Spaanse Nationalisten tegen de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging. Met als inzet de eer en de effectiviteit van de Catalaanse politie en daarmee natuurlijk de vraag of Catalanen ooit in staat zouden kunnen zijn om de veiligheid van alle burgers en inwoners te garanderen. Die strijd woedt dus al langer. Reeds op 1 september 2017 was er sprake van een beschuldiging van het verzuim om tijdig en adequaat te handelen bij voorkennis van een op handen zijnde aanslag september. Dat was toen juist aan het adres van de Mossos d’Esquadra. De beschuldiging werd door Trapero toen afgewezen als een fabricatie, mogelijk met medewerking van de krant El Periodico, die het falen van juist de Spaanse veiligheidsdiensten moest verhullen. “Trapero, uitte gisteren onmiddellijk al de beschuldiging dat het vermeende CIA bericht een “montage” was die onder de aandacht is gebracht van (zo niet gemaakt zou zijn door – maar dat zegt hij niet) El Periodico in een zoveelste poging om de kwaliteit van de uitvoerende macht van Catalanen in diskrediet te brengen”. Julian Assange heeft zich daar toen nog via de sociale media mee bemoeid (http://www.lirb.nl/…/de-catalaanse-troebelen-2-knoeien-met…/). Dat heeft voor hem ook niet goed uitgepakt.

Update 18 juli 2019

Het Catalaanse recht op zelfbeschikking betreft ook het recht om een parlementair onderzoek in te stellen naar de mogelijke betrokkenheid van geheime staatsdiensten (de Spaanse CNI) met de terroristische aanslagen in Catalonië. De Spaanse politiek heeft zo’n onderzoek tegen weten te houden. Laat Nederlanders ophouden met de bagatel van de kromme vergelijking met Friesland. De Catalaanse eis tot zelfbeschikking (intern of extern), ten koste van het Spaans nationalisme dat volgens velen in meerdere of mindere mate nog steeds een voortzetting is van het Franquisme, gaat echt om zeer ingrijpende en, zoals nu weer blijkt, levensgevaarlijke zaken.
 
Conspiracy theories? Het mogelijk motief van de Spaanse diepe staat indien die inderdaad betrokken zou zijn bij de aanslag gepleegd door de cel van Saty/Satty? Ik dacht eerst alleen aan de poging om te demonstreren dat de Catalanen niet in staat zouden zijn om de veiligheid van inwoners en bezoekers te garanderen; maar vandaag is ook het vermoeden geuit (met dank aan Juanjo Fernandez Collado) dat Spanje mogelijk heeft gezocht naar een voorwendsel om een Spaanse troepenmacht in de Catalaanse jurisdictie geplaatst te krijgen met het doel om naar eigen discretie in te grijpen tegen de activiteiten van de onafhankelijkheidsstrevers. Nogmaals stel ik de vraag: Conspiracy theories? Oké, sta dan het parlementair onderzoek toe. Maar nee, de unionistische partijen (PP, Cs en PSOE) houden dat tegen.
 
Verantwoording.
De onthullingen in feuilleton vanaf 15 juli 2019:
 
https://www.publico.es/politica/exclusiva-iman-ripoll-1-cerebro-masacre-ramblas-confidente-cni-dia-atentado.html
 
https://www.publico.es/politica/iman-ripoll-2-exclusiva-cni-escuchaba-moviles-asesinos-ramblas-cinco-dias-matanza.html
 
https://www.publico.es/politica/iman-ripoll-3-exclusiva-cni-ficho-satty-2014-cambio-no-deportado-le-ayudo-iman-ripoll.html
 
Goede weergave van de onthullingen in het ontwikkelende CNI schandaal: Lex Rietman, “Brein aanslag Barcelona was informant geheime dienst”, Reformatorisch Dagblad, 17 juli 2019 (https://www.rd.nl/vandaag/buitenland/brein-aanslag-barcelona-was-informant-geheime-dienst-1.1582623)
 
Diepe staat nog steeds overmatig Franquistisch:
 
Ramon Cotarelo & José Manuel Roca, La Antitransición. la derecha neofranquista y el saqueo de España (Valencia 2015).
 
Ben Emmerson QC. The Catalan Question and International Law. Video: vimeo.com/302676976. Transcription of Dutch Subtitles: “Catalanen vervolgd door de “Deep State” van Spanje. Ben Emmerson over de Catalaanse kwestie (9 november 2018)” (“http://www.lirb.nl/historia-the-historyliner/ben-emmerson-over-de-schending-van-mensenrechten-in-spanje-vertaling-van-zijn-voordracht-tijdens-het-symposium-over-de-catalaanse-kwestie-in-juridisch-perspectief/)
 
Lluc Salellas i Vilar, Franco Lives On. The inner circle of the dictatorship who have held on to their privileges under democracy (Barcelona 2018)

De 10.000 democraten van Straatsburg

Update 7 juli 2019: zie nu ook de video: vimeo.com/346392958

Beelden van de conferentie en manifestatie te Straatsburg respectievelijk op 1 en 2 juli 2019 (Foto's ©2019 Huib J. Lirb)

Beelden van de conferentie en manifestatie te Straatsburg respectievelijk op 1 en 2 juli 2019. Spelsuggestie: “spot the odd man out” of wel “zoek het buitenbeentje”. (Foto’s ©2019 Huib J. Lirb)

Op 2 juli 2019 kwamen meer dan tienduizend burgers van de EU in Straatsburg bijeen, overwegend Catalanen, om te demonstreren voor het recht van drie gekozen Europarlementariërs om hun zetel in te nemen in het Europees parlement. Carles Puigdemont, Toni Comín en Oriol Junqueras zijn wettelijk gekozen –– en zijn zo ook vermeld in het Spaanse Staatsblad –– maar konden niet persoonlijk verschijnen in Madrid voor de accreditatie. De een zit gevangen en mocht niet weg, de andere twee zouden worden gearresteerd op het moment dat ze zich in de Spaanse hoofdstad zouden melden. En terwijl het ook is voorgekomen, zelfs deze keer naar verluid, dat een gekozen Europarlementairër gewoon in het buitenland naar een notaris is gegaan voor een legalisatie; dat hebben Puigdemont en Comín gedaan, maar het was tevergeefs. De bureaucratische belemmering is een bedrieglijke zet van de Spanjaarden en hun vrindjes.

De Real-Politieke belemmering is opgeworpen door de scheidende president van het Europees Parlement, Antonio Tajani, een netwerk-politicus die bij velen bekend is als de makker van Bunga Bunga Berlusconi en medeoprichter van de partij “Hup Italië” waarmee de “cavaliere” via parlementaire immuniteit aan de Italiaanse justitie is ontkomen. Met de uitsluiting van twee van de drie kandidaten op “bogus” gronden heeft deze meervoudig door de Spaanse koning gedecoreerde Eurocraat de Spaanse Staat wederom een grote dienst bewezen. Spanje kon zelf de derde kandidaat (Junqueras) achter slot en grendel houden. Zo zijn 2.3 miljoen EU burgers beroofd van hun recht om democratisch te worden vertegenwoordigd in het Europees Parlement. Anders gezegd: meer dan twee miljoen Europeanen zijn geen volwaardige burgers meer van de EU omdat ze niet meer kunnen deelnemen aan het democratisch proces. Niemand in Nederland lijkt zich hier druk over te maken. In de Elzas zelf is het niemand ontgaan. “Catalanen in grote getalen voor het parlementsgebouw”, kopte de Dernières Nouvelle D’Alsace de volgende dag. Er vinden dikwijls manifestaties plaats voor het Europees parlement, stelt de krant, maar in vele jaren is er geen geweest die zo groots was opgetuigd (“Les manifestations devant le Parlement européen sont fréquentes, mais aucune n’avait été aussi fournie depuis de nombreuses années. Drapeaux catalans au vent, 10 000 persones ce sont rassemblées ce mardi devant l’institution, pour protester contre le fait que trois Catalans élus aux Européennes de mai dernier soient empêchés de siéger”, Dernières Nouvelle D’Alsace, 3 juli 2019).

De demonstranten moesten zoveel mogelijk uit het zicht blijven van de journalisten, politici, bestuurders en EU burgers die naar Straatsburg waren gekomen om de installatie van het nieuwe parlement te beschouwen en de nieuwe benoemingen te vieren. Daarom zijn ze door de politie in een omschreven gebied gehouden, verspreid over een paar bruggen achter het gebouw. De wereld zou niets mogen zien dat afbreuk zou kunnen doen aan de vermeende glans van de Europese democratie. Daarom werd ook omgeroepen dat men niet met de vlaggen op straat zou moeten gaan en inderdaad hield de politie iedereen die merktekens of vlaggen van de Catalaanse zaak droeg wég van de voorkant van het complex. Toch zou later de gehele binnenstad worden ondergedompeld in een groot Catalaans, ja, volksfeest zou ik bijna zeggen. Maar dan wel een “feest” met een luide boodschap van groot leed.

Tot de sprekers op het podium behoorde ook een groep (verse) Europarlementariërs. Op mij heeft vooral de toespraak van de Ierse Europarlementariër Matt Carthy een grote indruk gemaakt. President Puigdemont was die dag heel dichtbij, net aan de overkant van de Rijn in de Duitse stad Kehl vanwaar hij de menigte toesprak via een videoverbinding. Volgens mijn eigen bron zouden Franse én Spaanse politiemensen hem hebben staan opwachten bij de grens. Frankrijk zou hem (en Toni Comín) mogelijk hebben kunnen uitleveren, krachtens een overeenkomst uit 2003,  zonder tussenkomst van een rechter als zouden de tijden van de Franco-Spaanse samenwerking in de strijd tegen de ETA weer zijn herleefd (cf. https://www.libertaddigital.com/espana/politica/2019-07-02/nuevo-ridiculo-del-independentismo-en-estrasburgo-apartados-por-la-policia-francesa-1276641276/: “Tanto Puigdemont como Comín han participado en ese acto desde la distancia después de negarse a viajar a Estrasburgo. Ambos se han quedado en Alemania, en Kehl, a 5 minutos en coche de la frontera, tras haber valorado con sus abogados el alto riesgo a ser detenidos por agentes de policía española en virtud del acuerdo firmado en 2003 entre España y Francia que permite a nuestro país poder actuar en territorio francés.”).

Ik was erbij, tot mijn geluk, als teamgenoot van Pere Vives en Laura Prat. Laatstgenoemde heeft een krachtige toespraak gehouden op de conferentie van 1 juli en ze heeft ook de dag daarna aandacht gevraagd voor de petitie waarmee duizenden EU burgers de Nederlandse parlementariërs oproepen om alles in werking te stellen de politieke gevangenen in Spanje vrij te krijgen. Let wel, deze petitie is niet gericht op de bewerkstelliging van de Catalaanse onafhankelijkheid maar juist op de handhaving, op het herstel, van de mensenrechten in Spanje. Voor deze petitie, zie www.spanje.cat.

 

PS. d.d. 190704 ca. 22:30u: de overeenkomst tussen Frankrijk en Spanje zou inderdaad gericht zijn op de uitwisseling van Baskische “gezochten” maar zou dateren niet uit 2003 maar uit 2002: https://www.elnacional.cat/en/news/spanish-police-strasbourg-may-arrest-puigdemont_399964_102.html?fbclid=IwAR20mu2BgLnkKf-MaTigjNfaXRLUNcw6b_LLLo7UEnbarBbEsnTW0qzXP8k

Montserrat

In het hart van Catalonië ligt de zaagtandige bergketen, de geheiligde berg Montserrat, hier bezien vanuit Manresa in het Noorden (boven) en vanuit Sant Sadurní d’Anoia het Zuiden (onder). Verstilde videobeelden van onze lente-shoot in Catalunya. We zijn weer thuis.

Montserrat bezien vanuit Manresa en vanuit Sant Sadurní d'Anoia (©2019 Huib J. Lirb)

Montserrat bezien vanuit Manresa en vanuit Sant Sadurní d’Anoia (©2019 Huib J. Lirb)

Patriottisme versus Nationalisme onder de hoogspanning van VOLT

 

Facebook stukje naar aanleiding van een interview met de Spaanse woordvoeder van VOLT in El Periodico 14 april 2019.

Eindelijk is er ook voor Nederlanders de mogelijkheid om voor de Europese Verkiezingen te stemmen op een transnationale partij, VOLT, een partij met mooi omschreven doelstellingen die uitgaat primair van een Europese burgerzin in plaats van vooral een nationaal burgerzin. Eindelijk zou zo, hopen ze, de starre politiek van de klassieke grote partijen worden doorbroken. Die oude politiek heeft zo veel mensen vervreemd van de Europese gedachte, zoveel mensen in de democratie teleurgesteld achtergelaten en vaak ook zoveel nepotisme en corruptie gebracht. VOLT brengt een fris perspectief, positief en jeugdig. Mooi. Oké, denk je dan, die partij zal toch wel begrijpen waar het de Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging om gaat – de samenleving democratisch doen vrijworstelen van de verstikkende greep van de Spaanse Staat, met zijn autoritaire, corrupte, niet-responsieve, arrogante en gewelddadige eigenschappen, om vervolgens zo snel mogelijk enthousiast door te werken aan de versterking en verrijking van het Europese avontuur. Maar nee. De Europese burgers van VOLT zijn alleen gericht op het geheel en hebben het kennelijk niet zo op aanvullende identiteiten of regio’s. Over Catalonië wordt dan ook geen woord gerept in de programma’s, websites, de Facebook en Twitteraccounts van de verschillende afdelingen. De woordvoerder van de Spaanse afdeling zegt er wel iets over: Julio Guinea acht het het Catalaanse “conflict” een ontwrichtend gevaar voor de EU (“El proyecto debe ser federal ante intereses atlantistas que no quieren Constitución europea y se sirven de armas arrojadizas como el conflicto catalán, un nacionalismo feroz que puede contribuir a fracturar la UE. La cuestion catalana no es un problema interno de España, sino europeo.”). Hij ziet de Catalaanse strijd voor democratische emancipatie als een “woest nationalisme” dat de EU bedreigt en daarmee speelt hij de belangen van de gevestigde staten in de kaart, de klassieke natiestaten die allemaal zijn doordrenkt van hun eigen dominante nationalismes (van Macron’s bloedend hart van Frankrijk tot de verplichting om stieren te bevechten bij de Spaanse nationalisten). Door volkomen voorbij te gaan aan het feit dat mensen met hun naasten in de eigen regio met elkaar zijn verbonden, hoewel niet door “Blut und Boden” dan toch wel door gemeenschappelijke belangen en geschillen die op democratische wijze steeds weer opnieuw moeten worden opgelost. VOLT heeft dus een te hoog voltage voor de regio’s om echt te kunnen werken. En op deze manier is het nationale kader gewoon weer bediend door aanhoudende blindheid. En alles verandert weer eens om hetzelfde te blijven.

De afgelopen jaren blijven we over hetzelfde probleem struikelen: het Grote Misverstand over de term “nationalisme”. Nationalisme is onvermijdelijk. Iedere nationale staat heeft nationalistische trekken. “The nation-state is so dominant today that it seems natural.” (Gideon Rose, “What’s Inside. Nationalism drove some of the greatest crimes in history. Now it’s back with a vengeance.” Foreign Affairs, March/April 2019). En het is juist het soort nationalisme geweest, dat uitgaat van de dominante staat, dat ook impliciet als normaal of gegeven en daarom niet verdacht wordt geacht, waar de meest gevaarlijke historische (veelal fascistische en imperialistische) situaties uit zijn voortgekomen. Want vaak gaan juist die krachten die toewerken naar centralisme en nationale eenheid ten koste van minderheden en/of regio’s. Als die dan beginnen te piepen en te kraken, dan schreeuwt men opeens “nationalisme!” Maar de meeste mensen hebben niet door hoe nationalistisch ze zelf eigenlijk zijn. Is het zo gezond of vanzelfsprekend, bijvoorbeeld, om op de barricade te gaan voor de vermaledijde figuur van Zwarte Piet of voor het behoud van de “negerzoen” als naam van een traditioneel banketbakkersdingetje? “Blijf van onze tradities af!”, schreeuwt de gestreste nationalist. Is het zo gezond of vanzelfsprekend om trots te zijn op de familie van Oranje als u zelf Koekebakker heet? Of om trots op het journaal te verkondigen dat “Nederland” er weer een gouden plak bij heeft omdat het een of andere individu een persoonlijke prestatie heeft “neergezet” op een internationaal sportevenement? Dat is toch eigenlijk ook ridicuul? Want welke eer kan de patatvreter op de bank daar aan ontlenen behalve zijn nationale trots? Ja, zeggen mensen als Macron en Trump dan, maar dat is “patriottisme”. Oké dan, waar houdt patriottisme dan op en begint nationalisme? Als je een uiting of aspect van nationalisme deelt of goedkeurt, dan noemt de meerderheid het al gauw “vaderlandsliefde”. Dat zou waardevrij zijn of liever gezegd positief. Deel je niet in die identiteit, dan noem je het nationalisme. De beschuldiging komt al gauw aan het adres van een minderheid die gebukt gaat onder het nationalism of, sorry, het “patriottisme” van de meerderheid. Het is zinloos om de realiteit van nationalisme aldus te verbloemen of te ontkennen: je kunt er beter voor zorgen dat de eigenschappen en implicaties ervan leiden tot hogere mate van democratisch participatie en inclusiviteit (zoals in het Catalaanse geval volgens mijn mening).

Het thema is uitgebreid aan bod gekomen in voornoemde editie van Foreign Affairs over The New Nationalism. In dat tijdschrift betoogt Andreas Wimmer dat de eigentijdse strijd niet gericht is tegen nationalisme op zich maar voor de bevordering van de inclusieve versies ervan. Volgens Jill Lepore staan we tegenwoordig niet voor de uitdaging “to resist nationalism but to reappropriate it”; Kwame Anthony Appiah bestrijdt de veronderstelling dat nationalisme en cosmopolitanisme elkaar niet zouden verdragen – zoals de mensen van VOLT lijken te denken –– , als een misvatting omdat cosmopolieten (en dus mutatis mutandis ook Europolitieten) ook gewoon geloven in de mogelijkheid van meervoudig genestelde identiteiten (“multiple nested identities”). “What the past few years have witnessed”, betoogt Jan-Werner Müller, “is not the rise of nationalism per se but the rise of one variant of it: nationalist populism.” (Voor al deze verwijzingen en meer, zie dus Foreign Affairs, March-April 2019 issue, The New Nationalism).

Terug naar VOLT. Ook uit een interview met een ander prominent lid van VOLT, Fernando Savater, blijkt de overtuiging dat de Spaanse afdeling van de nieuwe pan-Europese partij zou moeten werken vanuit de sterke eenheid van Spanje. “En este sentido, [Savater] se ha mostrado crítico con las políticas que dividen a la ciudadanía según una de sus múltiples identidades y ha asegurado que “el mejor argumento a favor de una España unida es una Europa unida”. (https://cronicaglobal.elespanol.com/politica/savater-apoya-jovenes-europeistas-parlamento-europeo_236883_102.html). Het gekke is dat ze zodoende aansturen op dezelfde impasse als die veroorzaakt is door de innerlijke discrepantie van de Spaanse grondwet van 1978: Spanje is een ondeelbare eenheid die bestaat uit meerdere nationaliteiten. Zo wordt geprobeerd hetzelfde probleem van de Catalaanse Kwestie op Europees niveau nog eens te reproduceren. In dit geval geven de behaalde resultaten uit het verleden wel een garantie voor de toekomst. En die zijn ronduit slecht.

Voor het gewraakte artikel naar aanleiding waarvan dit stukje is geschreven, zie Víctor Vargas Llamas in gesprek met Julio Guinea, coordinator van Volt in Madrid, “El nacionalismo feroz de Catalunya no es problema de España, sino de Europa. Julio Guinea, coordinador de Volt en Madrid, reivindica el papel del primer partido paneuropeísta ante las amenazas que acechan a la UE” (El Periodico 14 april 2019).

Voor de visie van VOLT, verkiezingsprogramma en standpunten:
https://www.voltnederland.org/standpunten

Het kan zijn dat de mensen van VOLT niet helder genoeg zijn geweest in hun communicatie. Het kan ook zijn dat ze het probleem en de implicaties onvoldoende hebben overwogen. Daarom geef ik ze graag de volgende tips: bekijk bijvoorbeeld onze video met Carles Puigdemont (vimeo.com/327423737) om te vernemen hoe de Catalaanse democraten juist menen een verrijking te kunnen zijn voor de Europese democratie; of lees de uitgeschreven vertaling: http://www.lirb.nl/historia-the-historyliner/een-onafhankelijk-catalonie-college-tour-met-carles-puigdemont-studium-generale-groningen-nederlandse-ondertitels/); of lees zijn boek (Carles Puigdemont, De Catalaanse crisis. Een kans voor Europa. Gesprekken met Olivier Mouton, Lannoo: Tielt 2018).

Misschien hebben de mensen van DIEM25 het beter begrepen. Maar daar kun je in Nederland niet op stemmen.